۱. تغییرات اقلیمی به واسطۀ تکرر و افزایش شدت خطرات شرایط آبوهوایی، خطر و تأثیرات فجایع طبیعی را در سطح جهان افزایش می‌دهد که این امر باعث بالارفتن میزان آسیب‌پذیری جوامع نسبت به آن خطرها می‌شود.۲۴۷ شواهد علمی نشان می‌دهد بخش عظیمی از رخدادهای اقلیمی شدید، در نتیجۀ تغییراتی است که انسان در اقلیم ایجاد کرده است.
۲. زنان، دختران، مردان و پسران، به طور متفاوتی تحت تأثیر تغییرات اقلیمی و فجایع طبیعی قرار می‌گیرند؛ به‌طوری‌که بسیاری از زنان و دختران در معرض خطرها، فشارها و اثرات بزرگ‌تری هستند.۲۵۰ موقعیت بحران، شرایط نابرابری جنسیتی که از پیش وجود داشته را تشدید می‌کند و ترکیبی از تبعیض‌های چندگانه بر علیه زنانی ایجاد می‌کند که در فقر به سر می‌برند؛ زنان بومی؛ زنان اقلیت‌های قومی، نژادی، مذهبی و جنسی؛ زنان دارای معلولیت؛ زنان پناه‌جو و پناهنده؛ زنان کوچ داده‌شده؛ زنان بی‌وطن و مهاجر؛ زنان روستایی؛ زنان مجرد؛ زنان نوجوان و زنان مسن‌تر که اغلب به طور نامتناسبی در مقایسه با مردان تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
۳. در بسیاری از جاها، نابرابری جنسیتی اختیار زنان و دختران برای تصمیم‌گیری دربارۀ زندگی خود و همچنین، دسترسی آنها به منابع مانند غذا، آب، محصولات کشاورزی، زمین، اعتبار، انرژی، فناوری، آموزش، خدمات بهداشتی، مسکن مناسب، حمایت اجتماعی و اشتغال را محدود می‌کند.۲۵۲ یکی از نتایج این نابرابری‌ها این است که زنان و دختران با احتمال بیشتری در معرض خطرات و تلفات ناشی از وضع معیشت خود قرار می‌گیرند و کمتر، قادر به انطباق با تغییرات در شرایط آبوهوایی هستند. برنامه‌های کاهش و تطبیق با تغییرات اقلیمی ممکن است فرصت‌های شغلی و معیشتی جدید در بخش‌هایی مانند تولید، کشاورزی، توسعۀ پایدار شهری و انرژی پاک فراهم کند؛ اما عدم رسیدگی به موانع ساختاری که زنان در راستای به‌دست‌آوردن حقوق خود با آن مواجهه هستند، نابرابری‌های جنسیتی و شکل‌های ترکیبی تبعیض را افزایش می‌دهد.
۴. میزان مرگومیر و بیماری در شرایط فاجعه در میان زنان و دختران بیشتر است.۲۵۳ به خاطر نابرابری‌های اقتصادی مبتنی بر جنسیت، زنان و به طور خاص زنان سرپرست خانواده، بیشتر در معرض خطر فقر قرار دارند و بیشتر احتمال دارد که در مسکن‌های نامناسبی در مناطق شهری و روستایی که ارزش زمین پایین است، اسکان یابند؛ یعنی مناطقی که در برابر رخدادهای طبیعی اقلیمی مثل سیل، طوفان، بهمن، زمین‌لرزه، لغزش زمین و دیگر بلایا آسیب‌‌پذیرترند. در شرایط درگیری، زنان و دختران به ویژه در معرض خطرات ناشی از بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی هستند.
۵. زنان و دختران همچنین، در معرض خطر افزایندۀ خشونت مبتنی بر جنسیت در طول حوادث و پس از آن قرار دارند. در غیاب طرح‌های حمایتی اجتماعی و در شرایطی که ناامنی غذایی با مصونیت برای خشونت با مبنای جنسیتی همراه شده است، زنان و دختران در تلاش برای دسترسی به غذا و دیگر نیازهای اولیۀ اعضای خانواده و خود، اغلب در معرض خشونت جنسی و استثمار قرار می‌گیرند. همچنین در اردوگاه‌ها و سکونت‌گاه‌های موقت، فقدان امنیت جسمی و فقدان زیرساخت‌ها و خدمات امن و در دسترس ازجمله آب آشامیدنی و بهداشت، به افزایش میزان خشونت‌های جنسیتی علیه زنان و دختران منجر می‌شود. زنان و دختران دارای معلولیت، به طور خاص در معرض خطر خشونت مبتنی بر جنسیت و استثمار جنسی در حین و پس از حوادث، به علت تبعیض بر اساس محدودیت‌های فیزیکی و موانع ارتباطات و نبود دسترسی به خدمات اساسی و امکانات هستند. خشونت خانگی، ازدواج زودهنگام یا اجباری، قاچاق انسان و فحشای اجباری نیز بیشتر احتمال دارد در طول زمان حوادث و پس از آن، رخ دهد.
۶. ازآنجاکه آسیب‌پذیری بیشتر و در معرض خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی قرارگرفتن زنان و دختران، برساخته‌ای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است، پس می‌توان آن را کاهش داد. سطح آسیب‌پذیری ممکن است بر اساس نوع حادثه و شرایط جغرافیایی و اجتماعی‌فرهنگی تفاوت داشته باشد.
۷. دسته‌بندی زنان و دختران به عنوان گروه‌های آسیب‌پذیر منفعل که به حفاظت از اثرات فجایع نیاز دارند، یک کلیشۀ جنسیتی منفی است که مشارکت‌های مهم زنان را در زمینۀ کاهش خطر فاجعه، مدیریت پس از بحران و کاهش تغییرات اقلیمی و استراتژی‌های انطباقی به رسمیت نمی‌شناسد.۲۵۷ برنامه‌های خوش‌ساخت کاهش خطرات بحران و تغییرات اقلیمی که زمینۀ مشارکت کامل و مؤثر زنان را فراهم می‌کند، درحالی‌که تحقق اهداف توسعۀ پایدار، کاهش خطر بحران و تغییرات اقلیمی را تضمین می‌کند، می‌تواند باعث پیشرفت چشمگیر برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان شود.
۸. با درنظرگرفتن چالش‌های عمده و فرصت‌هایی که برای تحقق حقوق بشر زنان توسط تغییرات آبوهوایی و خطر فاجعه مطرح شده است، کمیتۀ رفع تبعیض علیه زنان، راهنمای ویژه‌ای را به کشورهای عضو برای اجرای تعهداتشان در زمینۀ کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی، تحت کنوانسیون رفع همۀ اشکال تبعیض علیه زنان ارائه داده است. کمیته در نظرات پایانی خود در گزارش‌های کشورهای عضو و در چندین اظهار نظر عمومی تأکید کرده است که کشورهای عضو و سایر ذی‌نفعان وظیفه دارند قدم‌های ویژه‌ای را برای مقابله با تبعیض علیه زنان در زمینۀ کاهش خطر بحران و تغییرات اقلیمی، از طریق تصویب قوانین مشخص، سیاست‌گذاری، راهکارهای کاهشی و انطباقی، بودجه‌ها و سایر اقدامات بردارند.۲۵۹ کمیته در بیانیۀ خود دربارۀ جنسیت و تغییرات آبوهوایی اشاره کرده است که همۀ ذی‌نفعان باید اطمینان یابند که اقدامات کاهش خطر بحران و تغییرات اقلیمی، جنسیت را در نظر گرفته و به سیستم‌های دانش بومی حساس است و نیز حقوق بشر را رعایت می‌کند. حق زنان برای مشارکت در تمام سطوح تصمیم‌گیری باید در سیاست‌ها و برنامه‌های تغییرات اقلیمی تضمین شود (A/65/38، قسمت اول، ضمیمۀ ۲).
۹. کمیته یادآوری می‌کند که سایر مکانیزم‌های حقوق بشری سازمان ملل متحد، روند‌های ویژه؛ کمیتۀ حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی؛ کمیتۀ حقوق افراد دارای معلولیت و کمیتۀ حقوق کودک، با تکرار فزاینده، به پیامدهای منفی تغییرات اقلیمی، تخریب محیط‌زیست و بلایای طبیعی اشاره می‌کنند. این مکانیسم‌ها همچنین، تعهدات دولت‌ها و سایر ذی‌نفعان را برای اقدامات فوری و هدفمند برای جلوگیری و کاهش تأثیرات منفی حقوق بشری در زمینۀ تغییرات آبوهوایی و بلایای طبیعی و تأمین حمایت فنی و مالی برای کاهش خطرات حوادث طبیعی و اقدامات متناسب با تغییرات اقلیمی تضمین می‌کند.
۱۰. مطابق مادۀ ۲۱ (۱) کنوانسیون، اظهارنظر عمومی فعلی، راهنمایی‌هایی را برای کشورهای عضو دربارۀ اجرای تعهدات خود تحت کنوانسیون دررابطه‌با کاهش خطر حادثه و تغییرات آبوهوایی ارائه می‌دهد. کشورهای عضو در گزارش‌های خود که مطابق با مادۀ ۱۸ به کمیته ارائه شده است، باید به تعهدات عمومی برای اطمینان از برابری اساسی میان زنان و مردان در تمام حوزه‌های زندگی بپردازند و همچنین، باید به تضمین‌های ویژه دررابطه‌با حقوق مقرر در کنوانسیون که ممکن است به ویژه تحت تأثیر تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی ازجمله حوادث شدید آبوهوایی مانند سیل و طوفان و همچنین، پدیده‌های به کُندی در جریان، مانند ذوب‌شدن کلاه‌های یخ قطبی، یخچال‌های طبیعی، خشک‌سالی و افزایش سطح آب دریاها، بپردازند.
۱۱. اظهارنظر عمومی فعلی، همچنین می‌تواند برای آگاهی‌بخشی به کار سازمان‌های جامعۀ مدنی، سازمان‌های میان‌دولتی بین‌المللی و محلی، مربیان، جامعۀ علمی، خدمۀ پزشکی، کارفرمایان و سایر ذی‌نفعان مربوط به فعالیت‌های مرتبط با کاهش خطر بحران و تغییرات اقلیمی به کار رود.
۱۲. هدف از اظهارنظر عمومی فعلی این است که بر فوریت کاهش اثرات نامطلوب تغییرات آبوهوایی تأکید کند و مراحل لازم را برای دستیابی به برابری جنسیتی گوشزد کند که تحقق آن سبب مقاوم‌شدن افراد و جوامع در سراسر جهان در زمینۀ تغییرات آبوهوایی و بلایای طبیعی می‌شود. همچنین، در نظر دارد تا با تأکید بر تأثیرات ناشی از تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی بر حقوق بشر زنان، به ایجاد هم‌بستگی، پاسخ‌گویی و تقویت متقابل برنامه‌های بین‌المللی در کاهش خطر بلایای طبیعی و سازگاری با تغییرات اقلیمی کمک کند.
۱۳. در اظهارنظر عمومی فعلی، کمیته به طور جامع، ابعاد مربوط به جنسیت را درارتباط با کاهش تغییرات اقلیمی و اقدامات انطباقی پوشش نمی‌دهد و همچنین، بین بلایای مربوط به تغییرات آبوهوایی و سایر بلایای طبیعی تفاوتی قائل نمی‌شود. بااین‌وجود، باید تأکید کرد که بخش بزرگی از بلایای معاصر ممکن است به تغییرات اقلیمی ناشی از انسان منسوب شود و اینکه توصیه‌هایی که در اینجا ارائه شده است، به حوادث، خطرات و بلایایی که به طور مستقیم به تغییرات اقلیمی مربوط نیست نیز اطلاق می‌شود. به منظور اظهارنظر عمومی فعلی، بلایا دربرگیرندۀ تمام آن حوادث، در مقیاس‌های کوچک و بزرگ، مکرر و نادر، ناگهانی و آهسته، ناشی از حوادث طبیعی یا انسان‌ساخت و خطرات و بلایای مربوط به محیط‌زیست، فناوری و بیولوژی، نام‌برده در چارچوب سندایی برای کاهش خطر فجایع، ۲۰۱۵-۲۰۳۰ و هرگونه خطر دیگر شیمیایی، هسته‌ای و بیولوژیکی تعریف می‌شود. چنین ریسک‌ها و مخاطراتی، شامل آزمایش و استفاده از هر نوع سلاح‌های دولتی و غیردولتی می‌شود.
۱۴. تعهدات کشورهای عضو به کاهش مؤثر تأثیرات نامطلوب تغییرات اقلیمی، به منظور کاهش خطر فزایندۀ فاجعه، توسط مکانیزم‌های حقوق بشری بین‌المللی به رسمیت شناخته شده است. محدودکردن استفاده از سوخت‌های فسیلی، نشر گازهای گلخانه‌ای و اثرات تخریبی زیست‌محیطی صنایع استخراجی مانند ایجاد معدن و استخراج گاز و نفت و تخصیص منابع مالی برای آبوهوا، به عنوان گام‌های مهمی در کاهش آثار منفی حقوق بشری از تغییرات آبوهوایی و بالای طبیعی محسوب می‌شود. هرگونه اقدامات کاهنده یا تطبیقی باید مطابق با اصول حقوق بشر مبنی بر برابری اساسی و عدم تبعیض، مشارکت و توانمندسازی، پاسخ‌گویی و دسترسی به عدالت، شفافیت و حاکمیت قانون طراحی و اجرا شود.
۱۵. اظهارنظر عمومی فعلی بر تعهدات کشورهای عضو و نقش‌آفرینان غیردولتی، به منظور اقدامات مؤثر برای جلوگیری، کاهش عواقب ناگوار و واکنش به بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی و در این زمینه، برای اطمینان از اینکه حقوق بشر زنان و دختران مطابق با قوانین بین‌المللی رعایت، حفاظت و برآورده می‌شود، تمرکز دارد. سه حوزۀ تقویت‌کنندۀ متقابل برای اقدام توسط ذی‌نفعان، متمرکز بر اصول کلی کنوانسیون شناخته شده است که قابل اعمال به خطرات بحران و تغییرات اقلیمی، اقدامات ویژه برای کاهش خطرات بحران و تغییرات اقلیمی و مناطق مدنظر مشخص است.
۱۶. کنوانسیون، حقوق بشر زنان را ترویج و حمایت می‌کند و باید این طور برداشت شود که این امر در تمام مراحل پیشگیری، کاهش، واکنش، بهبود و انطباق تغییرات آبوهوایی و بلایای طبیعی ابلاغ شود. علاوه بر کنوانسیون، تعدادی از چارچوب‌های خاص بین‌المللی، کاهش خطر بحران، کاهش و انطباق با تغییرات اقلیمی، کمک‌های بشردوستانه و توسعۀ پایدار را مدیریت می‌کنند و تعدادی از آنها برابری جنسیتی را هم مورد توجه قرار می‌دهند. این ابزارها باید همراه با مقررات کنوانسیون در نظر گرفته شود.
۱۷. در بیانیۀ محیط‌زیست و توسعۀ ریو در سال ۱۹۹۳ و تکرارشده در سند نهایی کنفرانس توسعۀ پایدار سازمان ملل متحد با عنوان «آینده‌ای که می‌خواهیم» در سال ۲۰۱۲، وضعیت به طور خاص آسیب‌پذیر جزیره‌های کوچک درحال‌توسعه تصدیق شد و اصل برابری جنسیتی و نیاز به تأمین مشارکت مؤثر زنان و مردمان بومی در همۀ برنامه‌ریزی‌های مربوط به تغییرات آبوهوایی تأیید شد.
۱۸. در چارچوب سندایی تأکید شده است که زنان و مشارکت آنها در این موارد ضروری است: برای مدیریت مؤثر خطر بحران؛ طراحی، منبع‌یابی و اجرای سیاست‌ها، طرح‌ها و برنامه‌های کاهش خطر فاجعۀ حساس به جنسيت؛ اقدامات لازم برای ایجاد ظرفیت‌های لازم، به منظور تقویت زنان برای آمادگی و نیز ایجاد ظرفیت خود برای تضمین راه جایگزین امرار معاش در شرایط پس از فاجعه. توانمندسازی زنان برای هدایت و ارتقای عمومی عدالت جنسیتی و دسترسی‌پذیری جهانی پاسخ، بهبود، توان‌بخشی و بازسازی نیز مورد تأکید قرار گرفت.۲۶۰
۱۹. در چارچوب کنوانسیون سازمان ملل متحد دربارۀ تغییرات آبوهوایی، کشورهای عضو فراخوانده شدند تا بر اساس برابری حقوق و منطبق بر مسئولیت‌ها و توانایی‌های مشترک اما متمایزیشان، در زمینۀ تغییرات اقلیمی اقدام کنند. این مسئله‌ای به رسمیت شناخته شده است که گرچه تغییرات آبوهوایی همه را تحت تأثیر قرار داده است، کشورهایی که کمترین مشارکت را در نشر گازهای گلخانه‌ای داشتند و مردمشان در فقر زندگی می‌کنند، کودکان و نسل‌های آینده بیشترین تأثیر را از آن خواهند دید. حقوق اقلیمی الزام کرده است که در تلاش‌های جهانی برای کاهش عواقب ناگوار و سازگاری با تغییرات آبوهوایی، نیازهای کشورها، گروه‌ها و افراد ازجمله زنان و دخترانی که آسیب‌پذیر‌ترین افراد در برابر عواقب نامطلوب آن بودند، اولویت‌بندی شوند.
۲۰. در سال ۲۰۱۴، کنفرانس کشورهای عضو چارچوب کنوانسیون سازمان ملل متحد دربارۀ تغییرات اقلیمی، تصمیم 18/CP.20 با عنوان «برنامۀ کاری لیما در زمینۀ جنسیت» را تصویب کرد که در آن، برنامه‌ای برای ترویج تعادل جنسیتی و دستیابی به سیاست‌های اقلیمی پاسخگو به جنسیت، با هدف هدایت مشارکت مؤثر زنان در سازمان‌های تشکیل‌شده تحت کنوانسیون ایجاد شد. در سال ۲۰۱۷، کنفرانس کشورها تصمیم 3/CP.23 را با عنوان «ایجاد یک طرح عملیاتی جنسیتی» تصویب کردند که در آن، موافقت شد تا مشارکت کامل، برابر و معنی‌دار زنان را توسعه دهند و سیاست‌های اقلیمی پاسخگو به جنسیت را ترویج دهند و یک دیدگاه جنسیتی نسبت به تمام عناصر اقدامات اقلیمی در جامعه جا بیندازد.
۲۱. در توافق‌نامۀ پاریس تحت کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد دربارۀ تغییرات اقلیمی، کنفرانس کشورهای عضو اشاره کرد که کشورهای عضو هنگام پرداختن به تغییرات اقلیمی باید تعهدات مربوط به حقوق بشر، حق سلامتی، حقوق مردم بومی، جوامع محلی، مهاجران، کودکان، افراد دارای معلولیت و مردم در شرایط آسیب‌پذیر و حق توسعه، برابری جنسیتی، توانمندسازی زنان و برابری بین نسل‌ها را رعایت کنند، ترویج دهند و در نظر بگیرند. آنها همچنین تصدیق کردند که انطباق ازجمله ظرفیت‌سازی برای اقدامات کاهنده و تطبیقی، باید به جنسیت توجه کند، مشارکتی و کاملاً شفاف باشد و نیز گروه‌ها، جوامع و اکوسیستم‌های آسیب‌پذیر را در نظر بگیرد.
۲۲. اهداف توسعۀ پایدار شامل اهداف مهم در برابری جنسیتی ازجمله اهداف شمارۀ ۶-۳ و ۱۰ و دربارۀ تغییرات اقلیمی و کاهش خطر فاجعه، اهداف شمارۀ ۱۱ و ۱۳ است.
۲۳. در سومین کنفرانس بین‌المللی تأمین مالی توسعه که در سال ۲۰۱۵ در آدیس آبابا برگزار شد، شرکت‌کنندگان اسنادی را که برابری جنسیتی و حقوق زنان را با انطباق با تغییرات اقلیمی و کاهش خطر فاجعه پیوند می‌داد، تصویب کردند و از دولت‌ها خواستند تا این مسائل را در بودجۀ توسعه در نظر بگیرند.
۲۴. شرکت‌کنندگان در اجلاس جهانی بشردوستانه در سال ۲۰۱۶، خواستار تبدیل برابری جنسیتی، توانمندسازی زنان و حقوق زنان به ستون‌های اقدامات بشردوستانه ازجمله در آمادگی و واکنش در برابر فاجعه شدند. همچنین در سال ۲۰۱۶، در طرح جدید شهری، شرکت‌کنندگان در کنفرانس سازمان ملل متحد دربارۀ مسکن و توسعۀ پایدار شهری (مکان زیست ۳)، نیاز به اقدامات پاسخگو به جنسیت را برای اطمینان از اینکه توسعۀ شهری پایدار و انعطاف‌پذیر است و در کاهش تغییرات اقلیمی و سازگاری با آن مشارکت دارد، به رسمیت شناختند.
۲۵. چندین اصول متقاطع و مقررات بین‌المللی کنوانسیون اهمیت حیاتی دارند و باید در تهیۀ پیش‌نویس قوانین، سیاست‌ها، طرح‌های عملی، برنامه‌ها، بودجه‌ها و سایر اقدامات مربوط به کاهش خطر فوری و تغییرات اقلیمی به عنوان راهنما استفاده شوند.
۲۶. کشورهای عضو باید اطمینان یابند که تمام سیاست‌ها، قوانین، طرح‌ها، برنامه‌ها، بودجه‌ها و فعالیت‌های دیگر مربوط به کاهش خطر بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی، بر اساس اصول مبتنی بر حقوق بشر و پاسخگو به مسئلۀ جنسیت باشد؛ ازجمله این موارد را شامل می‌شود:
الف. برابری و عدم تبعیض، با اولویت‌دادن به گروه‌هایی از زنان و دختران که بیشتر از دیگران به حاشیه رانده شده‌اند؛ از قبیل گروه‌های متعلق به اقلیت‌های بومی، نژادی، قومی و جنسی؛ زنان و دختران دارای معلولیت؛ نوجوانان؛ زنان مسن؛ زنان مجرد؛ زنان سرپرست خانوار؛ بیوه‌ها؛ زنان و دخترانی که در فقر در مناطق روستایی و شهری زندگی می‌کنند؛ زنان مشغول به فحشا و آوارگان داخلی، بی‌وطن، پناهنده، پناه‌جو و مهاجر؛
ب. مشارکت و توانمندسازی از طریق تصویب فرایندهای مؤثر و تخصیص منابع لازم برای اطمینان‌یافتن از اینکه گروه‌های گوناگون زنان فرصت دارند تا در هر مرحله از توسعۀ راهکارها، پیاده‌سازی و نظارت در هر سطح از دولت، در سطوح محلی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی مشارکت کنند؛
ج. پاسخ‌گویی و دسترسی به عدالت که به تدارک اطلاعات دقیق و مناسب و مکانیسم‌هایی نیاز دارد تا اطمینان ایجاد شود که برای تمام زنان و دخترانی که حقوق آنها به طور مستقیم و غیرمستقیم توسط بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی تحت تأثیر قرار گرفته است، جبران خسارت‌های کافی و به موقع فراهم می‌شود.
۲۷. سه اصل کلی، برابری و عدم تبعیض، مشارکت و توانمندسازی، پاسخ‌گویی و دسترسی به عدالت، برای تضمین اینکه تمامی مداخلات مربوط به کاهش خطر بحران در شرایط تغییرات آبوهوایی بر اساس کنوانسیون اجرا می‌شود، ضروری است.
۲۸. طبق مادۀ ۲ کنوانسیون، کشورهای عضو تعهد دارند که اقدامات هدفمند و مشخصی را برای تضمین برابری زنان و مردان انجام دهند ازجمله: تصویب سیاست‌ها، استراتژی‌ها و برنامه‌های مشارکتی و سیاست‌های پاسخگو به جنسیت، راهکارها و برنامه‌های مربوط به کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی در سراسر بخش‌ها. مادۀ ۲ تعهدات مهم ویژه‌ای را برای دولت‌های عضو مشخص می‌کند تا از برابری اساسی زنان و مردان در همۀ حوزه‌های تحت پوشش کنوانسیون اطمینان یابند و در این راستا اقدامات قانونی، سیاست‌گذاری و سایر اقدامات لازم را انجام دهند.۲۶۱ تعهد به اتخاذ تمام اقدامات مناسب ازجمله باتوجه‌به قانون، در همۀ زمینه‌ها برای تضمین توسعۀ کامل و پیشرفت زنان بر اساس برابری با مردان، در ماده‌های ۳ و ۲۴ کنوانسیون مفصل توضیح داده شده است.
۲۹. شکل‌های متقاطع تبعیض، ممکن است دسترسی گروه‌های خاصی از زنان را به اطلاعات، قدرت سیاسی، منابع و دارایی که به آنها کمک می‌کند تا اثرات نامطلوب بلایا و تغییرات آبوهوایی را کاهش دهند، محدود کند. در اظهارنظر عمومی شمارۀ ۲۸ (۲۰۱۰) دربارۀ تعهدات اصلی کشورهای عضو تحت مادۀ ۲ کنوانسیون؛ در اظهارنظر عمومی شمارۀ ۳۲ (۲۰۱۴) دربارۀ ابعاد جنسیتی وضعیت پناهندگی، پناه‌جویی، ملیت و بی‌وطنی زنان؛ اظهارنظر عمومی شمارۀ ۳۳ (۲۰۱۵) دربارۀ دسترسی زنان به عدالت؛ اظهارنظر عمومی شمارۀ ۳۴ (۲۰۱۶) دربارۀ حقوق زنان مناطق روستایی؛ اظهارنظر عمومی شمارۀ ۳۵ (۲۰۱۷) دربارۀ خشونت مبتنی بر جنسیت علیه زنان؛ به‌روزکردن اظهارنظر عمومی شمارۀ ۱۹ و اظهارنظر عمومی شمارۀ ۳۶ (۲۰۱۷) دربارۀ حقوق حق تحصیل دختران و زنان، کمیته مجدداً تأکید کرد که تبعیض علیه زنان به طور جداناپذیری مرتبط با سایر عواملی است که بر زندگی آنها تأثیر می‌گذارد.
۳۰. توصیۀ عمومی فعلی شامل فهرست جامعی از هر گروه از صاحبان حقوق نیست که رعایت حقوق آنها باید در قوانین، سیاست‌ها، برنامه‌ها و راهبردها دربارۀ کاهش خطر بلایا و تغییرات اقلیمی در نظر گرفته شود. اصول عدم تبعیض و برابری اساسی که پایه و اساس کنوانسیون را تشکیل می‌دهد، مستلزم آن است که کشورهای عضو تمام اقدامات لازم را برای اطمینان‌یافتن از اصلاح تبعیض مستقیم و غیرمستقیم و همچنین، اشکال متقاطع تبعیض انجام دهند. اقدامات خاص ازجمله اقدامات موقت ویژه و قوانینی که اَشکال تبعیض متقاطع و تخصیص منابع را ممنوع می‌کند، لازم است تا اطمینان ایجاد شود که تمام زنان و دختران قادر به مشارکت در توسعه، پیاده‌سازی و نظارت بر سیاست‌ها و برنامه‌های مربوط به تغییرات آبوهوایی و بلایای طبیعی هستند.
۳۱. همان‌طور که در اظهارنظر عمومی شمارۀ ۲۸ آمده است، کشورهای عضو موظف‌اند که اصل عدم تبعیض علیه همۀ زنان را در تمام موارد، حتی در مواردی که صریحاً در کنوانسیون ذکر نشده است، رعایت و محافظت و اجرا کنند و از توسعه و پیشرفت برابر زنان در همۀ زمینه‌ها اطمینان یابند. برای اطمینان از برابری اساسی میان زنان و مردان در زمینۀ کاهش خطر بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی، کشورهای عضو باید این اقدامات خاص، هدفمند و قابل اندازه‌گیری را اتخاذ کنند:
الف. شناسایی و ازبین‌بردن همۀ اشکال تبعیض ازجمله اشکال چندلایه‌ای تبعیض علیه زنان در قانون، سیاست‌ها، برنامه‌ها، طرح‌ها و فعالیت‌های دیگر مربوط به کاهش خطر بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی. اولویت باید بر اساس پرداختن به تبعیض درارتباط با مالکیت، دسترسی، استفاده، دفع، کنترل، حکومت و ارث اموال، زمین و منابع طبیعی باشد و همچنین، موانعی که مانع از اجرای ظرفیت قانونی زنان و استقلال آنها در زمینه‌هایی چون آزادی حرکت و دسترسی برابر به حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ازجمله غذا، سلامت، کار و حمایت اجتماعی می‌شود. زنان و دختران باید از طريق سياست‌ها، برنامه‌ها و راهکارهای خاص توانمند شوند تا بتوانند حق خود را برای جست‌وجو، دریافت و انتقال اطلاعات مربوط به تغییرات اقلیمی و کاهش خطر فاجعه به کار گیرند؛
ب. ایجاد سازوکارهای مؤثر برای تضمین اینکه درنظرگرفتن حقوق زنان و دختران، در طراحی اقدامات مربوط به کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی در سطوح محلی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی حائز اهمیت است. باید اقداماتی صورت گیرد تا اطمینان ایجاد شود که زیرساخت‌ها و خدمات حیاتی، با کیفیت بالا و بر اساس برابری، برای همۀ زنان و دختران، موجود، دسترسی‌پذیر و ازلحاظ فرهنگی قابل قبول است.
۳۲. مشارکت گروه‌های مختلف زنان و دختران و توسعۀ ظرفیت رهبری آنها در سطوح مختلف حکومت و درون جوامع محلی ضروری است تا اطمینان ایجاد شود که پیشگیری و واکنش به فجایع طبیعی و اثرات مخرب تغییرات اقلیمی مؤثر است و دیدگاه‌های همۀ بخش‌های جامعه را در بر می‌گیرد. ترویج مشارکت دختران و زنان جوان، در ایجاد، توسعه، پیاده‌سازی و نظارت بر سیاست‌ها و برنامه‌های مربوط به تغییرات اقلیمی و کاهش خطر فاجعه ضروری است؛ زیرا این گروه‌ها اغلب نادیده گرفته می‌شوند؛ اگرچه تأثیرات این پدیده‌ها را در سراسر طول عمر خود تجربه خواهند کرد.
۳۳. زنان در سطوح مختلفی در اقتصاد خانوار، محلی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین، در مدیریت زیست‌محیطی، کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی مشارکت شایانی می‌کنند. در سطح محلی، دانش سنتی زنان در مناطق کشاورزی اهمیت ویژه‌ای در این زمینه دارد؛ چراکه این زنان در موقعیت خوبی برای رصد تغییرات محیط قرار دارند و از طریق شیوه‌های سازگار در انتخاب محصول، کاشت، برداشت، شیوه‌های حفاظت از زمین و مدیریت دقیق منابع آبی به آنها پاسخ می‌دهند.
۳۴. هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی، اشاره کرده است که اکثر جوامع محلی شیوه‌های سازگاری را توسعه داده‌اند که می‌تواند و باید به منظور تهیۀ برنامه‌های سازگاری مؤثر و راهکارهای واکنشی مربوط به کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی شناسایی و پیگیری شود.۲۶۲ در توافق‌نامۀ پاریس، اعضا اذعان کردند که سازگاری با تغییرات آبوهوایی باید با بهترین دانش موجود و به صورت مناسب توسط شیوه‌های علمی، سنتی، بومی و محلی هدایت شود؛ دیدگاهی که مطابق با مقررات بسیاری از کنوانسیون‌هاست ازجمله ماده‌های ۷، ۸ و ۱۴ که بیان می‌کند کشورهای عضو باید اطمینان یابند که تمام زنان از فرصت‌های قابل توجه برای مشارکت در تصمیم‌گیری‌های سیاسی و برنامه‌ریزی توسعه برخوردار هستند.
۳۶. برای اطمینان از اینکه زنان و دختران از فرصت‌های برابر برای رهبری و مشارکت و شرکت در تصمیم‌گیری در فعالیت‌های مربوط به کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی برخوردار هستند، کمیته به کشورهای عضو توصیه می‌کند که:
الف. تصویب سیاست‌های هدفمند مانند اقدامات موقت خاص ازجمله سهمیه‌بندی‌ها، همان‌طور که در مادۀ ۴ کنوانسیون و اظهارنظر عمومی شمارۀ ۲۵ (۲۰۰۴) در خصوص اقدامات موقت خاص، به عنوان یک عنصر از راهکار هماهنگ و به طور مرتب نظارت‌شده، برای دستیابی به مشارکت مساوی زنان در همۀ تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های توسعه دررابطه‌با کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی آمده است؛۲۶۳
ب. توسعۀ برنامه‌هایی برای تضمین مشارکت و رهبری زنان در زندگی سیاسی ازجمله از طریق سازمان‌های جامعۀ مدنی، به ویژه سازمان‌های زنان، در سطوح مختلف، به خصوص در زمینۀ برنامه‌ریزی محلی و جوامع محلی و تغییرات اقلیمی و آمادگی، پاسخ‌گویی و بازیابی در برابر شرایط فاجعه؛
ج. تضمین نمایندگی برابر زنان در انجمن‌ها و ساختارهای کاهش خطر بلایا و تغییرات اقلیمی در سطوح جامعۀ محلی، بومی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، به منظور توانمندساختن آنها در مشارکت و تأثیرگذاری در پیشبرد سیاست‌ها، قوانین و برنامه‌های مربوط به کاهش خطر بلایا و تغییرات اقلیمی و اجرای آنها. کشورهای عضو باید اقدامات مثبتی را انجام دهند تا اطمینان یابند که دختران، زنان جوان و زنان متعلق به گروه‌های بومی و دیگر گروه‌های به حاشیه رانده‌شده، از فرصت‌هایی برای نمایندگی در آن ساختارها برخوردارند؛
د. تقویت نهادهای ملی مربوط به مسائل جنسيت و حقوق زنان، جامعۀ مدنی و سازمان‌های زنان و فراهم‌کردن منابع کافی، مهارت‌ها و اختیارهای لازم برای هدایت، مشاوره، نظارت و اجرای راهکارهایی برای جلوگیری از بلایای طبیعی و واکنش به آن و کاهش اثرات نامطلوب تغییرات آبوهوایی؛
هـ. اختصاص منابع کافی برای ایجاد ظرفیت رهبری زنان و ایجاد یک محیط مناسب برای تقویت نقش فعال آنها در کاهش خطر بلایا، واکنش و کاهش تغییرات اقلیمی در تمام سطوح و در همۀ بخش‌های مربوط.
۳۷. مطابق با مادۀ ۱۵ (۱) کنوانسیون، زنان باید در برابر قانون برابر باشند؛ مسئله‌ای که در شرایط بلایا و در بستر تغییرات اقلیمی بسیار مهم است. باتوجه‌به اینکه زنان که اغلب با موانعی برای رسیدن به عدالت مواجه هستند، ممکن است با ادعای مشکلاتی جدی برای اعادۀ جبران خسارت و سایر اشکال جبران خسارت برای کاهش صدمات و سازگاری با تغییرات اقلیمی مواجه شوند. به‌رسمیت‌شناختن ظرفیت قانونی زنان برابر با مردان و برابر میان گروه‌های مختلف زنان ازجمله زنان دارای معلولیت و زنان بومی و همچنین، دسترسی برابر آنها به عدالت، عناصر اساسی سیاست‌ها و راهبردهای فاجعه و تغییرات اقلیمی است.۲۶۴
۳۸. کشورهای عضو باید اطمینان یابند که چارچوب‌های قانونی، غیرتبعیض‌آمیز است و باتوجه‌به اظهار نظر عمومی شمارۀ ۳۳، همۀ زنان دسترسی مؤثر به عدالت دارند؛ ازجمله:
الف. تجزیه و تحلیل تأثیر جنسیت در قوانین جاری، شامل آنهایی که در سیستم‌های حقوقی متعددی اعمال شده‌اند ازجمله هنجارها و رفتارهای معمول، سنتی و مذهبی برای ارزیابی تأثیر آنها بر زنان باتوجه‌به آسیب‌پذیری آنها در برابر خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی و اتخاذ، لغو یا اصلاح قوانین، هنجارها و رفتارهای مربوط؛
ب. افزایش آگاهی در میان زنان دربارۀ جبران خسارت‌های قانونی و راهکارهای حل و فصل اختلافات و سواد حقوقی آنها، از طریق ارائۀ اطلاعات دربارۀ حقوقشان و سیاست‌ها و برنامه‌های مربوط به کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی و توانمندسازی آنها در استفاده از حق خود به اطلاعات در آن زمینه؛
ج. اطمینان از دسترسی به خدمات حقوقی با هزینۀ مناسب یا در صورت لزوم رایگان، ازجمله کمک‌های حقوقی و همچنین، اسناد رسمی مانند تولد، مرگ، سند ازدواج و اسناد ثبت زمین و سند املاک. سیستم‌های اداری قابل اطمینان و کم‌هزینه باید برای دسترسی‌پذیرکردن چنین اسنادی و در دسترس زنان قراردادن آنها در شرایط فاجعه، ایجاد شود تا بتوانند از خدماتی مانند پرداخت کمک و جبران خسارت بهره‌مند شوند؛
د. رفع موانع دسترسی زنان به عدالت با حصول اطمینان از اینکه سازوکارهای رسمی و غیررسمی عدالت ازجمله سازوکارهای حل اختلافات جایگزین، مطابق با کنوانسیون بوده و موجود و قابل دسترس هستند تا زنان را قادر به ادعای حقوق خود کنند. همچنین، باید اقداماتی برای محافظت از زنان در برابر انتقام‌جویی، هنگامی که حقوق خود را طلب می‌کنند، صورت گیرد؛
هـ. به حداقل رساندن اختلال در سیستم‌های قانونی و عدالتی که ممکن است ناشی از بلایای طبیعی و تغییرات آبوهوایی باشد، با گسترش طرح‌هایی پاسخگو که شرایط را برای توسعۀ سازوکارهای گزارشگری متحرک یا تخصصی، تیم‌های تحقیقاتی و دادگاه‌ها فراهم می‌کند. سازوکارهای قانونی و عدالتی انعطاف‌پذیر و در دسترس برای زنان و دخترانی که مایل به گزارش حوادث خشونت مبتنی بر جنسیت هستند، اهمیت خاصی دارد.
۳۹. ابعاد مربوط به جنسیت، کاهش خطر فاجعه و تأثیرات تغییرات آبوهوایی اغلب، به خوبی درک نمی‌شوند. ظرفیت فنی محدود در سطوح ملی و محلی، به فقدان داده‌های مجزا بر اساس جنسیت، سن، ناتوانی، قومیت و موقعیت جغرافیایی منجر شده است که همچنان، مانع توسعۀ راهبردهای مناسب و هدفمند برای کاهش خطرات ناشی از فاجعه و تغییرات آبوهوایی می‌شود.
۴۰. کشورهای عضو باید به این امور بپردازند:
الف. ایجاد یا شناسایی مؤسسات ملی و محلی موجود برای جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل و مدیریت و استفاده از داده‌های مجزا بر اساس جنسیت، سن، ناتوانی، قومیت و منطقه. چنین اطلاعاتی باید در دسترس عموم قرار گیرد و در قانون‌گذاری، سیاست‌ها، برنامه‌ها و بودجه‌های پاسخگو به جنسیت مربوط به کاهش خطرات فاجعه و مقاومت اقلیمی ملی و منطقه‌ای به کار گرفته شود؛
ب. توسعۀ شاخص‌ها و سازوکارهای نظارتی پاسخگو به جنسیت، بر مبنای داده‌های جمع‌آوری‌شدۀ مجزا، برای کمک به دولت‌ها به منظور ایجاد خطوط مبنا و سنجش پیشرفت در زمینه‌هایی نظیر مشارکت زنان در مؤسسات مربوط به کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی و در نهادهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی. ادغام با و هماهنگی در اجرای سایر چارچوب‌های موجود، مانند کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد دربارۀ تغییرات اقلیمی، برنامۀ ۲۰۳۰ توسعۀ پایدار و چارچوب سندایی، برای تضمین رویکرد مستمر و مؤثر ضروری است؛
ج. توانمندسازی، ایجاد ظرفیت و فراهم‌کردن منابع، در صورت لزوم از طریق اهداکنندگان، مؤسسات ملی مسئول جمع‌آوری، تحکیم و تجزیه و تحلیل داده‌های تفکیک‌شده، در تمام بخش‌های مرتبط مانند برنامه‌ریزی اقتصادی، مدیریت بحران، برنامه‌ریزی و نظارت اجرای اهداف توسعۀ پایدار ازجمله در سطح محلی؛
د. به‌کارگیری اطلاعات اقلیمی در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌ها برای فاجعه در سطوح ملی و محلی، با تضمین اینکه با گروه‌های گوناگون از زنان به عنوان منابع ارزشمند دانش بومی دربارۀ تغییرات اقلیمی مشورت می‌شود.
۴۱. به تازگی، تلاش‌های هماهنگ برای تنظیم‌کردن سیاست‌های برابری جنسیتی، کاهش خطر فاجعه، تغییرات اقلیمی و توسعۀ پایدار صورت گرفته است. درحالی‌که اسناد سیاست‌های خاص مانند برنامۀ کاری ۲۰۳۰ و اهداف توسعۀ پایدار، این اهداف را در چهارچوب آنها برای پیاده‌سازی ادغام می‌کند، کارهای بسیار بیشتری برای رسیدن به سیاست‌ها باید در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی انجام شود. برنامه‌های عمل، بودجه‌ها و راهکارها باید در بخش‌های مختلف با هم همکاری کنند؛ ازجمله تجارت، توسعه، انرژی، محیط‌زیست، آب، دانش آبوهوا، کشاورزی، آموزش‌وپرورش، بهداشت و برنامه‌ریزی و در سطوح دولت ازجمله محلی و کوچک‌تر از ملی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، به منظور اطمینان از یک رویکرد مؤثر و مبتنی بر حقوق بشر برای کاهش خطر فاجعه و کاهش و سازگاری با تغییرات اقلیمی.
۴۲. کشورهای عضو باید این اقدامات را انجام دهند:
الف. مشارکت در یک حساب‌رسی جامع از سیاست‌ها و برنامه‌ها در سراسر بخش‌ها و مناطق ازجمله آبوهوا، تجارت و سرمایه‌گذاری، محیط‌زیست و برنامه‌ریزی، آب، غذا، کشاورزی، فناوری، حمایت اجتماعی، آموزش‌وپرورش و اشتغال، به منظور شناسایی میزان ادغام یک دیدگاه برابری جنسیتی و هرگونه تناقض، باتوجه‌به تقویت تلاش‌هایی که با هدف کاهش خطر فاجعه و کاهش و انطباق با تغییرات اقلیمی صورت گرفته است؛
ب. بهبود هماهنگی بین بخش‌های درگیر در مدیریت بحران فاجعه، تغییرات اقلیمی، برابری جنسیتی، مراقبت‌های بهداشتی، آموزش‌وپرورش، حفاظت اجتماعی، کشاورزی، حفاظت از محیط‌زیست و برنامه‌ریزی شهری، از طریق اقداماتی مانند تصویب راهکارهای ملی و برنامه‌های مربوط به کاهش خطر فاجعه و تغییرات آبوهوایی که به صراحت یک دیدگاه برابری‌خواه جنسیتی را در رویکردهای خود در نظر می‌گیرند؛
ج. انجام ارزیابی‌های تأثیرات جنسیتی در طی مراحل طراحی، اجرا و نظارت فازهای برنامه‌ها و سیاست‌های مربوط به کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی؛
د. توسعه، جمع‌آوری و به اشتراک‌گذاری ابزارهای عملی، اطلاعات و بهترین رفتار‌ها و روش‌ها برای ادغام مؤثر یک دیدگاه برابری‌خواه جنسیتی در قوانین، سیاست‌ها و برنامه‌ها در همۀ بخش‌های مربوط به کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی؛
هـ. ترویج و تقویت نقش حیاتی دولت‌های محلی در کاهش خطرات فاجعه، ارائۀ خدمات، واکنش اضطراری، برنامه‌ریزی استفاده از زمین و تغییرات اقلیمی. برای این منظور، بودجۀ کافی باید اختصاص داده شود و مکانیزم‌هایی برای نظارت بر اجرای قوانین و سیاست‌ها در سطح کوچک‌تر از ملی ایجاد شود.
۴۳. کشورهای عضو چه در داخل و چه در خارج از قلمرو خود، مسئولیت دارند تا اجرای کامل کنوانسیون را ازجمله در زمینۀ کاهش خطر فاجعه و کاهش و انطباق تغییرات اقلیمی، تضمین کنند. اقداماتی مانند محدودکردن استفاده از سوخت‌های فسیلی، کاهش آلودگی‌هایی که از مرز عبور می‌کند، انتشار گازهای گلخانه‌ای و ترویج انتقال به منابع تجدیدپذیر انرژی، به عنوان گام‌های مهمی در کاهش تغییرات آبوهوایی و تأثیرات منفی حقوق‌بشری از اثرات نامطلوب تغییرات آبوهوایی و فجایع در سطح جهان محسوب می‌شود. در قطعنامه‌های ۲۷/۲۶ و ۱۵/۲۹ شورای حقوق بشر اشاره شده است که ماهیت جهانی تغییرات آبوهوایی خواستار همکاری در وسیع‌ترین سطح میان همۀ کشورها و مشارکت آنها در یک واکنش مؤثر و مناسب بین‌المللی است.۲۶۵
۴۴. در حال حاضر، میزان ناکافی منابع برای رفع علل ساختاری زیربنایی نابرابری جنسیتی که زنان را بیشتر در معرض خطر فاجعه و تأثیرات تغییرات آبوهوایی قرار می‌دهد و توسعۀ برنامه‌های پاسخگو به جنسیت، در این مناطق اختصاص یافته است. کشورهای کم‌درآمد و آسیب‌پذیر ازنظر اقلیم در زمینۀ توسعه، اجرا و نظارت سیاست‌ها و برنامه‌های جنسیتی پاسخگو به کاهش خطر فاجعه و جلوگیری، کاهش و سازگاری با تغییرات اقلیمی، و همچنین، در ارتقای دسترسی به فناوری مقرون‌به‌صرفه، به دلیل موجودیت محدود کمک‌های مالی ملی و کمک‌های توسعه، با چالش‌های خاصی روبه‌رو هستند.
۴۵. مطابق با کنوانسيون و ساير مقررات بين‌المللی حقوق بشر، تخصيص کافی و مؤثر منابع مالي و فني براي شیوۀ پاسخگو به جنسيت، پيشگيري، كاهش و تطبيق فاجعه و تغيير اقلیم، باید از طريق بودجه‌های ملي و همكاري‌هاي بين‌المللی تضمين شود. هرگونه اقداماتی که کشورهای عضو برای جلوگیری، کاهش و پاسخ به تغییرات اقلیمی و فجایع در حوزه‌های قضایی یا خارج از قلمرو خود انجام می‌دهند، باید به طور اصولی، بر پایۀ حقوق بشر برابری اساسی و عدم‌تبعیض، مشارکت و توانمندسازی، پاسخ‌گویی و دسترسی به عدالت، شفافیت و حاکمیت قانون باشد.
۴۶. کشورهای عضو، جداگانه و با همکاری با دیگران باید این اقدامات را انجام دهند:
الف. انجام اقدامات مؤثری برای مدیریت صحیح منابع طبیعی مشترک، مخصوصاً آب و محدودکردن انتشار کربن، استفاده از سوخت‌های فسیلی، جنگل‌زدایی، تخریب لایه‌های خاک نزدیک سطح زمین، تخریب خاک و آلودگی‌های عبورکننده از مرز ازجمله دفع زباله‌های سمی و سایر موارد خطرناک زیست‌محیطی، تکنولوژیکی و بیولوژیکی و خطراتی که در تغییرات آبوهوایی و بلایای طبیعی سهیم است و تأثیر نامطلوب بی‌تناسب بر زنان و دختران می‌گذارد؛
ب. افزایش بودجۀ اختصاص‌یافته در سطوح بین‌المللی، منطقه‌ای، ملی و محلی در پاسخ به ضرورت‌های خاص جنسیتی در پیشگیری، آمادگی، کاهش، بهبود و سازگاری با فاجعه و تغییرات اقلیمی در بخش‌های زیربنایی و خدمات؛
ج. سرمایه‌گذاری در سازگاری به وسیلۀ شناسایی و حمایت از معیشت‌هایی که در برابر بلایا و تغییرات اقلیمی مقاوم هستند، پایدارند و موجب توانمندسازی زنان می‌شوند و خدمات پاسخگو به جنسیت که زنان را قادر می‌سازد تا به این معیشت‌ها دست یابند و از آن بهره‌مند شوند؛
د. افزایش دسترسی زنان به برنامه‌های مناسب کاهش خطر، نظیر حمایت اجتماعی، تنوع معیشتی و بیمه؛
هـ. ادغام دیدگاه برابری جنسیتی در برنامه‌ها و پروژه‌های مربوط بین‌المللی، منطقه‌ای، ملی، بخشی و محلی ازجمله آنهایی که با بودجه‌های آبوهوایی بین‌المللی و توسعۀ پایدار تأمین می‌شود؛
و. اشتراک‌گذاری منابع، دانش و فناوری برای ایجاد ظرفیت انطباق با بلایا و تغییرات آبوهوایی در میان زنان و دختران ازجمله با ارائۀ تأمین مالی مناسب، مؤثر و شفاف از طریق فرایندهای مشارکتی، پاسخگو و غیرتبعیض‌آمیز؛
ز. تضمین دخالت دیدگاه برابری‌خواه جنسیتی و حقوق زنان، توسط سازمان‌های بین‌المللی و دیگر نهادهایی که منابع فنی و مالی برای کاهش خطر فاجعه، توسعۀ پایدار و تغییرات اقلیمی ارائه می‌دهند، در طراحی، پیاده‌سازی و نظارت بر تمامی برنامه‌ها و ایجاد مکانیسم‌های پاسخ‌گویی مؤثر و مناسب حقوق بشری.
۴۷. بخش خصوصی و سازمان‌های جامعۀ مدنی می‌توانند نقش مهمی در کاهش خطر فاجعه، انعطاف‌پذیری اقلیمی و ترویج برابری جنسیتی در سطح ملی و در هنگام فعالیت، در سطح فراملیتی ایفا کنند. گسترش مشارکت‌های عمومی و خصوصی از طریق تعدادی از سازوکارها ازجمله در چارچوب برنامۀ ۲۰۳۰، ترویج شده است. چنین مشارکت‌هایی ممکن است منابع مالی و فنی لازم برای ایجاد زیرساخت‌های جدید برای کاهش خطر فاجعه و معیشت‌های انعطاف‌پذیر را فراهم کند.
۴۸. در اصول راهنمایی سازمان ملل متحد دربارۀ کسب‌وکار و حقوق بشر، تصریح شده است که کسب‌وکارها رابطۀ مستقیمی با رعایت و حفاظت حقوق بشر دارند تا با احتیاط لازم برای جلوگیری از نقض حقوق بشر و ارائۀ راه‌حل‌های مؤثر برای نقض‌هایی از حقوق بشر که به عملکردشان مربوط است، اقدام کنند. برای اطمینان از اینکه فعالیت‌های بخش خصوصی در زمینۀ کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی، حقوق بشر زنان را رعایت و محافظت می‌کند، باید مسئولیت‌پذیری را تضمین کنند و مشارکت‌پذیر، پاسخگو نسبت به جنسیت، متعهد به انجام نظارت و ارزیابی منظم مبتنی بر حقوق بشر باشند.
۴۹. کشورهای عضو باید فعالیت‌های عوامل غیردولتی را در حوزۀ قضایی خود تنظیم کنند؛ ازجمله زمانی که آنها خارج از قلمروشان عمل می‌کنند. اظهار نظر عمومی شمارۀ ۲۸، بر الزامات تحت مادۀ ۲ (ه) برای ازبین‌بردن تبعیض توسط هر عامل دولتی یا خصوصی که اعمال شرکت‌های ملی با فعالیت فرامرزی را هم در نظر می‌گیرد، تأکید مجدد می‌کند.
۵۰. سازمان‌های جامعۀ مدنی فعال در سطح محلی و بین‌المللی، گاهی اوقات در همکاری با مقامات دولتی و بخش خصوصی، همچنین مسئولیت دارند که اطمینان یابند فعالیت‌های آنها در زمینۀ تغییرات اقلیمی و کاهش خطر و مدیریت بحران به مردم محلی آسیب نمی‌رساند و آن سازمان‌ها باید اقدامات لازم را برای به حداقل رساندن آسیب‌هایی که ممکن است به طور ناخواسته به وجود آورند، صرفاً با حضور و کمک‌رسانی، انجام دهند.۲۶۶
۵۱. دررابطه‌با عوامل غیردولتی، کشورهای عضو باید این اقدامات را انجام دهند:
الف. ایجاد محیط‌هایی که به سرمایه‌گذاری پاسخگو به جنسیت در بحران و پیشگیری، تعدیل و انطباق با تغییرات اقلیمی ازجمله توسعۀ پایدار شهری و روستایی، ترویج طرح‌های انرژی تجدیدپذیر و بیمۀ اجتماعی کمک می‌کند؛
ب. تشویق کارآفرینی در میان زنان و ایجاد انگیزه در آنان برای مشارکت در کسب‌و‌کارهایی که در توسعۀ پایدار و فعالیت‌های معیشتی منطبق با طبیعت در زمینه‌هایی نظیر بخش انرژی پاک و سیستم‌های تغذیۀ زراعی مشارکت دارند. شرکت‌هایی که در این زمینه‌ها کار می‌کنند، باید همچنین تشویق شوند تا تعداد زنانی را که استخدام می‌کنند، به خصوص در جایگاه‌های هدایتی افزایش دهند؛
ج. تجزیه و تحلیل تأثیر جنسیتی هر مشارکت عمومی-خصوصی پیشنهادشده در زمینۀ کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی و اطمینان از اینکه گروه‌های گوناگون زنان در طراحی، پیاده‌سازی و نظارت خود مشارکت دارند. باید تضمین شود که تمام گروه‌های زنان، دسترسی فیزیکی و اقتصادی به هر زیرساخت و خدمات ارائه‌شده از طریق مشارکت عمومی و خصوصی داشته باشند.
د. به‌کارگیری اقدامات قانونی برای محافظت از زنان در برابر نقض حقوق بشر توسط بازرگانان خصوصی و اطمینان‌یافتن از اینکه در فعالیت‌های خود ازجمله آنهایی که در همکاری با بخش خصوصی و جامعۀ مدنی انجام می‌شود، حقوق بشر را رعایت و حفظ می‌کنند و در صورت نقض حقوق بشر مربوط به فعالیت‌های عوامل غیردولتی، جبران خسارت پیش بینی شده است. چنین اقداماتی باید به فعالیت‌های رخ‌داده در داخل و خارج از قلمرو دولت مربوط اعمال شود.
۵۲. فقدان مشارکت فعال زنان در برنامه‌های مربوط به کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی، به ویژه در سطح محلی، مانع از پیشرفت در اجرای تعهدات برابری جنسیتی و توسعۀ سیاست‌ها و راهکارهای هماهنگ و مؤثر برای کاهش خطر فاجعه و انعطاف‌پذیری اقلیمی می‌شود. باید اقدامات لازم برای ایجاد ظرفیت و توانایی‌های زنان، سازمان‌های حقوق زنان و نهادهای دولتی برای مشارکت در ارزیابی‌های جنسیتی پاسخگو به شرایط خطر فاجعه و تغییرات آبوهوایی در سطح محلی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی صورت گیرد.
۵۳. کمیته در بیانیۀ خود دررابطه‌با جنسیت و تغییرات آبوهوایی، خاطرنشان می‌کند سیاست‌هایی که از برابری جنسیتی در دسترسی، استفاده و کنترل علم، فناوری، آموزش، تربیت رسمی و غیررسمی حمایت می‌کنند، توانایی کشور را در زمینۀ کاهش فاجعه و کاهش و سازگاری با تغییرات اقلیمی افزایش می‌دهند (۳۸/۶۵/الف، قسمت اول، ضمیمۀ ۲). بااین‌حال، اغلب زنان به علت نابرابری‌های جنسیتی، قادر به دسترسی به تکنولوژی، فرصت‌های آموزشی و اطلاعات نیستند.
۵۴. کشورهای عضو باید این موارد را انجام دهند:
الف. افزایش مشارکت زنان در گسترش برنامه‌های مربوط به کاهش خطر فاجعه و تغییرات آبوهوایی، از طریق حمایت ظرفیت فنی و تأمین منابع کافی برای این هدف؛
ب. رسمیت‌بخشیدن به رهبری زنان در تمام سطوح در پیشگیری و آمادگی ازجمله توسعه و انتشار سیستم‌های هشداردهندۀ زودهنگام، پاسخ و بهبود شرایط فجایع و کاهش و تطبیق تغییرات اقلیمی؛
ج. اطمینان‌یافتن از اینکه اطلاعات هشدار‌های زودهنگام با استفاده از تکنولوژی مدرنی که با فرهنگ تناسب دارد و قابل دسترس و فراگیر است، با درنظرگرفتن نیازهای گروه‌های مختلف زنان، ارائه می‌شود. به ویژه، گسترش اینترنت و پوشش تلفن همراه و همچنین، دیگر فناوری‌های ارتباطی قابل اطمینان و مقرون‌به‌صرفه مانند رادیو و دسترسی به آن فناوری برای همۀ زنان ازجمله زنان متعلق به گروه‌های بومی و اقلیت، زنان مسن‌تر و زنان دارای معلولیت، در زمینۀ برنامه‌های مربوط به کاهش خطر فاجعۀ طبیعی و تغییرات آبوهوایی باید به طور فعال ترویج یابد؛
د. اطمینان‌یافتن از اینکه زنان، دسترسی به تکنولوژی برای پیشگیری و کاهش اثرات نامطلوب فجایع و تغییرات آبوهوایی بر محصولات کشاورزی، دام، خانه‌ها و کسب‌وکار دارند و می‌توانند از تکنولوژی انطباق و کاهش اثرات تغییرات اقلیمی ازجمله مربوط به انرژی تجدیدپذیر و تولید محصولات کشاورزی پایدار استفاده کنند و بهرۀ اقتصادی ببرند؛
هـ. ترویج درک، کاربرد و استفاده از دانش و مهارت‌های سنتی زنان در کاهش و رفع خطرات فاجعه و کاهش و سازگاری با تغییرات اقلیمی؛
و. ترویج و تسهیل مشارکت زنان در درک، توسعه و استفاده از کاهش خطر فاجعه و تکنولوژی علم آبوهوا.
۵۵. در اظهارنظر عمومی شمارۀ ۳۵، کمیته اظهار می‌کند که خشونت مبتنی بر جنسیت علیه زنان، از ابزارهای اصلی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است که از طریق آن موقعیت پایین‌تر زنان نسبت به مردان و نقش‌های کلیشه‌ای آنها، به صورت مکرر ادامه می‌یابد. همچنین، وضعیت فجایع طبیعی و تخریب و نابودی منابع طبیعی به عنوان عوامل مؤثر و تشدیدکنندۀ خشونت مبتنی بر جنسیت علیه زنان و دختران برشمرده می‌شود.
۵۶. کمیته همچنین مشاهده کرده است که خشونت جنسی در بحران‌های بشردوستانه رایج است و ممکن است براثر فاجعۀ ملی تشدید شود. در زمان اضطراب شدید، بی‌قانونی و بی‌خانمانی، زنان با تهدید فزایندۀ خشونت مواجه هستند (۳۸/۶۵/الف قسمت دوم، ضمیمۀ ۲، بند ۶).۲۶۷
۵۷. مطابق با کنوانسیون و اظهارنظر عمومی شمارۀ ۳۵، کشورهای عضو باید این اقدامات را انجام دهند:
الف. گسترش سیاست‌ها و برنامه‌هایی برای رسیدگی به عوامل خطر موجود و جدید برای خشونت‌های مبتنی بر جنسیت علیه زنان ازجمله خشونت خانگی، خشونت جنسی، خشونت اقتصادی، قاچاق انسان و ازدواج اجباری در بستر کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی و ترویج مشارکت و رهبری زنان در توسعۀ آنها؛
ب. اطمینان‌یافتن از اینکه حداقل سن قانونی ازدواج برای زنان و مردان ۱۸ سال است. کشورهای عضو باید آموزش دربارۀ شیوع ازدواج زودهنگام و اجباری را به تمام پرسنل درگیر در فعالیت‌های واکنش به فاجعه در برنامه داشته باشند. در مشارکت با انجمن‌های زنان و سایر ذی‌نفعان، سازوکارها باید در برنامه‌های مدیریت بحران محلی و منطقه‌ای برای جلوگیری، نظارت و رسیدگی به ازدواج‌های زودهنگام و اجباری ایجاد شود.
ج. فراهم‌کردن سازوکارهای قابل دسترسی، محرمانه، حمایتگر و مؤثر برای همۀ زنانی که مایل به گزارش دربارۀ خشونت مبتنی بر جنسیت هستند؛
د. گسترش‌دادن یک سیستم برای نظارت و ارزیابی منظم مداخلات طراحی‌شده برای جلوگیری و واکنش به خشونت بر اساس جنسیت علیه زنان در برنامه‌های مربوط به کاهش خطر فاجعه و تغییرات اقلیمی در همکاری با طیف وسیعی از ذی‌نفعان ازجمله انجمن زنان؛
هـ. فراهم‌کردن آموزش، حساس‌سازی و آگاهی‌بخشی برای مقامات، کارکنان خدمات اضطراری و سایر گروه‌ها دربارۀ اشکال مختلف خشونت‌های مبتنی بر جنسیت که در شرایط فاجعه رواج دارد و نحوۀ جلوگیری و رسیدگی به آنها. این آموزش باید شامل اطلاعات مربوط به حقوق و نیازهای زنان و دختران باشد؛ ازجمله افراد گروه‌های بومی و اقلیت، زنان و دختران دارای معلولیت، زنان هم‌جنس‌گرا، زنان دوجنس‌گرا، تراجنسیتی و بیناجنس و نیز روش‌هایی که ممکن است در معرض خشونت مبتني بر جنسيت و تحت تأثير آن قرار گيرند؛
و. اتخاذ سیاست‌های بلندمدت و راهبردهایی برای رسیدگی به دلایل ریشه‌ای خشونت مبتنی بر جنسیت علیه زنان در شرایط فاجعه، ازجمله درگیرکردن مردان و پسران، رسانه‌ها، رهبران سنتی و مذهبی و مؤسسات آموزشی، به منظور شناسایی و ازبین‌بردن کلیشه‌های اجتماعی و فرهنگی دربارۀ وضعیت زنان.
۵۸. مادۀ ۱۰ کنوانسیون، مربوط به حذف تبعیض در آموزش‌وپرورش است.۲۶۸ آموزش‌وپرورش ظرفیت مشارکت زنان را در محیط خانه‌ها، خانواده‌ها، جوامع و مشاغل خود و همچنین، شناساسیی ابزارهایی برای کاهش خطر فاجعه، کاهش تغییرات اقلیمی، توسعۀ راهبردهای بهبودی مؤثرتر و درنتیجه، ایجاد جوامع انعطاف‌پذیرتر را بهبود می‌بخشد. آموزش همچنین دسترسی به فرصت‌ها، منابع، فناوری و اطلاعاتی را افزایش می‌دهد که به کاهش خطر فاجعه و توسعۀ سیاست‌های مؤثر در زمینۀ تغییرات اقلیمی کمک می‌کند. پیشگیری و کاهش خطر فاجعه و تغییرات آبوهوایی نیازمند آموزش درست زنان و مردان در رشته‌هایی ازجمله اقتصاد، کشاورزی، مدیریت منابع آب، هواشناسی، مهندسی، حقوق، مخابرات و خدمات اضطراری است.
۵۹. پس از وقوع فاجعه، دختران و زنان که دسترسی آنها به تحصیلات اغلب به دلیل موانع اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی محدود شده است، به دلیل تخریب زیرساخت‌ها، کمبود معلمان و سایر منابع، مشکلات اقتصادی و نگرانی‌های امنیتی، ممکن است حتی با موانع بزرگ‌تری برای مشارکت در آموزش‌وپرورش روبه‌رو شوند.
۶۰. طبق مادۀ ۱۰ کنوانسیون و اظهارنظر عمومی شمارۀ ۳۶، کشورهای عضو باید این اقدامات را انجام دهند:
الف. اطمینان‌یافتن از طریق نظارت‌های منظم از اینکه زیرساخت آموزشی به اندازۀ کافی برای مقاومت در برابر بلایای طبیعی مقاوم است و منابع کافی برای حفاظت از دانش‌آموزان و مربیان از تأثیرات تغییرات آبوهوایی و بلایا اختصاص یافته است؛
ب. اختصاص منابع و بودجۀ کافی به‌طوری‌که مدارس و سایر امکانات آموزشی مقاوم در برابر خطرات ساخته شوند و بر اساس ارزیابی صحیح خطر فاجعه و کدهای ساخت‌وساز بازسازی شده و در اسرع وقت، پس از فاجعه قابل استفاده شود. ادغام مجدد دختران و گروه‌های دیگری که آموزش‌وپرورش آنها به طور سنتی، ارج گذاشته نشده است، باید از طریق برنامه‌های فراخوان ویژه، اولویت یابند تا اطمینان ایجاد شود که دختران و زنان از تحصیل در شرایط فاجعه محروم نخواهند شد؛
ج. اطمینان‌یافتن از اینکه زنان و دختران، دسترسی برابر به اطلاعات ازجمله تحقیقات علمی و آموزش دربارۀ بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی دارند. این اطلاعات باید بخشی از برنامه‌های آموزشی اصلی در هر سطح آموزشی باشد؛
د. اولویت‌بندی برنامه‌های آموزشی ابتکاری و انعطاف‌پذیر پاسخگو به جنسیت ازجمله در سطح جامعه که زنان را قادر سازد تا مهارت‌های لازم برای انطباق با تغییرات اقلیمی را بهبود بخشند و در فعالیت‌های توسعۀ پایدار شرکت کنند. برنامه‌های خاص و بورس‌های تحصیلی باید برای حمایت از دختران و زنان در انجام آموزش‌وپرورش در تمام زمینه‌های مربوط به کاهش خطر و مدیریت و علم زیست‌محیطی و اقلیمی ایجاد شود.
۶۱. فجایع و تغییرات اقلیمی به طور مستقیم، بر زنان تأثیر می‌گذارد؛ به ویژه با تأثیر بر معیشت کسانی که در فقر زندگی می‌کنند. نابرابری اقتصادی بین زنان و مردان از طریق تبعیض، تثبیت و مستحکم شده است؛ ازجمله: محدودیت مالکیت و کنترل زمین و اموال؛ دستمزد نابرابر؛ تمرکز زنان در اشتغال‌های غیرثابت، غیررسمی و ناپایدار؛ آزار و اذیت جنسی و سایر اشکال خشونت در محل کار؛ تبعیض‌های مربوط به بارداری در استخدام؛ تقسیم جنسیتی کار خانگی و کم‌ارزش‌دانستن مشارکت زنان در کارهای خانگی، اجتماعی و مراقبتی و همچنین، تبعیض در محل کار ازجمله استثمار و بهره‌کشی جنسی، تصاحب زمین و تخریب محیط‌زیست به واسطه استخراج بی رویه و عدم کنترل فعالیت‌های صنعتی یا صنعتی- کشاورزی. همۀ تبعیض‌های این‌چنینی مبتنی بر جنسیت، ظرفیت زنان برای پیشگیری و سازگاری با آسیب‌های ناشی از بلایای طبیعی و تغییرات آبوهوایی را محدود می‌کند.
۶۲. سنگینی بار نگه‌داری و کار خانه اغلب، برای زنان پس از فجایع افزایش می‌یابد. ازبین‌رفتن ذخایر مواد غذایی، مسکن و زیرساخت‌ها مانند آب و منابع انرژی و نبود سیستم‌های حمایتی اجتماعی و خدمات بهداشتی، همگی پیامدهای خاصی برای زنان و دختران دارد. نتیجۀ چنین نابرابری‌های جنسیتی، افزایش سطح آسیب‌پذیری و مرگومیر در میان زنان و دختران است و آنها اغلب، زمان کمتری برای شرکت در فعالیت‌های اقتصادی یا دسترسی به منابع ازجمله اطلاعات و آموزش‌وپرورش لازم برای بازیابی و سازگاری پیدا می‌کنند.۲۶۹
۶۳. نابرابری‌های اجتماعی و قانونی توانایی زنان را برای جابه‌جایی به مناطق امن‌تر و کمتر بلاخیز محدود می‌کند و ممکن است حقوق زنان را برای دسترسی به خدمات مالی، اعتباری، مزایای تأمین اجتماعی و حراست از انتفاع از زمین و سایر منابع پرحاصل محدود سازد.۲۷۰
۶۴. کشورهای عضو باید این اقدامات را انجام دهند:
الف. سرمایه‌گذاری‌کردن در سیستم‌های محافظت اجتماعی پاسخگو به جنسیت و خدمات اجتماعی که نابرابری اقتصادی بین زنان و مردان را کاهش می‌دهد و زنان را برای کاهش خطر فاجعه و سازگاری با عواقب ناگوار تغییرات آبوهوایی، توانمند می‌کند. معیارهای صلاحیت برای طرح‌های حمایت اجتماعی باید به دقت بررسی شود تا اطمینان حاصل شود که در دسترس همۀ گروه‌های زنان ازجمله زنان سرپرست خانوار، زنان غیرمزدوج، زنان آوارۀ داخلی، زنان مهاجر و پناهنده و زنان دارای معلولیت، هستند؛
ب. اطمینان‌یافتن از مقاومت در برابر فاجعه‌های محیط کار و زیرساخت‌های حیاتی ازجمله رآکتورها و کارخانه‌ها از طریق بازرسی‌های منظم و تصویب کدهای ایمنی ساختمان و سایر سیستم‌ها تا تضمین شود که این زیرساخت‌ها، به خصوص آنهایی که برای تولید درآمد و فعالیت‌های داخلی لازم است، در سریع‌ترین زمان ممکن پس از حوادث، قابل استفاده می‌شود؛
ج. تضمین حقوق برابر زنان برای فرصت‌های شغلی مناسب و پایدار همان‌طور که در مادۀ ۱۱ کنوانسیون آمده است و اطلاق این حق در زمینۀ پیشگیری، مدیریت و بازیابی فاجعه و درارتباط با سازگاری با تغییرات آبوهوایی در مناطق شهری و روستایی؛
د. تسهیل دسترسی برابر زنان به بازارها، خدمات مالی، طرح‌های اعتباری و بیمه و تنظیم اقتصاد غیررسمی برای اطمینان از اینکه زنان قادر به درخواست حقوق بازنشستگی و دیگر حقوق حمایتی اجتماعی مرتبط با اشتغال هستند؛هـ. پذیرفتن و رسیدگی به سنگینی بار نابرابر کار بی‌مزد و کارهای مراقبتی انجام‌شده توسط زنان ازجمله در سیاست‌های اقلیمی و بحران. سیاست‌ها و برنامه‌ها باید به منظور ارزیابی، کاهش و توزیع مجدد سنگینی بار جنسیتی وظایف نگه‌داری، مانند برنامه‌های آگاهی‌رسانی دربارۀ به اشتراک‌گذاری برابر کار خانگی و کار نگه‌داری بدون حقوق، معرفی اقدامات صرفه‌جویانه در وقت و استفاده از تکنولوژی مناسب، خدمات و زیرساخت، بهبود یابد؛ و. حفاظت و ارتقای حق زنان برای دسترسی به آموزش در زمینه‌های غیرسنتی کار ازجمله در اقتصاد سبز و معیشت‌های پایدار که آنها را قادر به طراحی، مشارکت، مدیریت و نظارت بر پیشگیری از وقوع فاجعه و تغییرات اقلیمی، آمادگی، ابتکارات تعدیل و سازگاری می‌کند و مجهزکردن بهتر آنها برای بهره‌گیری از چنین مداخلاتی.
۶۵. طبق مادۀ ۱۲ کنوانسیون، کشورهای عضو باید برابری اساسی زنان و مردان را در ارائۀ خدمات بهداشتی ازجمله خدمات بهداشتی جنسی و باروری و خدمات بهداشت روانی و بالینی تضمین کنند. اقداماتی که کشورهای عضو باید طبق مادۀ ۱۲ به منظور رعایت، حفاظت و ادای حق سلامت برای همۀ زنان انجام دهند، در اظهارنظر عمومی شمارۀ ۲۴ (۱۹۹۹) کمیته دربارۀ زنان و سلامت درج شده است. خدمات و سیستم‌های بهداشتی ازجمله خدمات بهداشتی جنسی و باروری، باید حتی در شرایط فجایع طبیعی، موجود، در دسترس، قابل قبول و با کیفیت خوب باشد.۲۷۱ به‌این‌ترتیب، باید اقداماتی صورت گیرد تا اطمینان ایجاد شود که سیاست‌های مقاومتی پاسخگو به جنسیت مربوط به تغییرات آبوهوایی و فجایع طبیعی، بودجه‌ها و فعالیت‌های نظارتی، به طور کامل، در خدمات و سیستم‌های بهداشتی گنجانده شده است.
۶۶. تغییرات آبوهوایی و فجایع طبیعی ازجمله بیماری‌های همه‌گیر، بر شیوع، توزیع و شدت بیماری‌های جدید و دوباره پدیدارشده تأثیر می‌گذارد. آسیب‌پذیری زنان و دختران نسبت به بیماری افزایش می‌یابد که این امر در نتیجۀ نابرابری در دسترسی به غذا، تغذیه، مراقبت‌های بهداشتی و توقعات اجتماعی است که زنان به عنوان مراقبت‌کننده‌های اصلی برای کودکان، افراد مسن و افراد بیمار عمل می‌کنند.
۶۷. کشورهای عضو باید اطمینان یابند که سیاست‌های دقیق و اختصاص بودجه برای ترویج، حفاظت و تحقق‌بخشیدن به حق زنان به سلامت ازجمله بهداشت جنسی و باروری، آموزش جامع و مناسب با سن مسائل جنسیتی، بهداشت روان و بدن، تمیزی و طهارت وجود دارد. مقررات برای مراقبت‌های پیش و بعد از زایمان، مانند مراقبت‌های مامایی اورژانس و حمایت از تغذیه با شیر مادر، باید بخشی از استراتژی‌ها، طرح‌ها و برنامه‌های مربوط به تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی باشد.
۶۸. به طور ویژه، کشورهای عضو باید این اقدامات را انجام دهند:
الف. تضمین تأمین مشارکت گروه‌های مختلف زنان و دختران ازجمله در موقعیت‌های تصمیم‌گیری مانند برنامه‌ریزی، اجرا، نظارت بر سیاست‌ها و برنامه‌های بهداشتی، طراحی و مدیریت خدمات بهداشتی ادغام‌شده برای زنان در زمینۀ مدیریت بحران و تغییرات آبوهوایی؛ ب. سرمایه‌گذاری در سیستم‌ها و خدمات بهداشتی مقاوم در برابر فجایع و تخصیص حداکثر منابع موجود خود به عوامل تعیین‌کنندۀ سلامت مانند آب پاک، امکانات مناسب تغذیه و بهداشت و مدیریت بهداشت قاعدگی. این سرمایه‌گذاری‌ها باید درجهت تغییر سیستم‌های بهداشتی به کار روند تا بتوانند به تغییر نیازهای مراقبت‌های بهداشتی ناشی از تغییرات آبوهوایی و فجایع پاسخ دهند و به اندازۀ کافی، در برابر خواسته‌های جدید انعطاف‌پذیر باشند.
ج. تضمین حذف همۀ موانع برای دسترسی زنان و دختران به خدمات بهداشتی، آموزش و اطلاع‌رسانی ازجمله در زمینۀ بهداشت روانی و بالینی، درمان، بهداشت جنسی و باروری و به ویژه، تخصیص منابع برای آزمایش‌های سرطان، برنامه‌های بهداشت روان و مشاوره، برنامه‌های پیشگیری و درمان عفونت‌های انتقالی از راه جنسی ازجمله اچ آی وی و درمان ایدز قبل، در طول و پس از حوادث؛
د. اولویت‌دادن به برنامه‌ریزی خانواده، اطلاعات و خدمات مربوط به بهداشت و سلامت جنسی و باروری در برنامه‌های آمادگی و واکنش به حوادث ازجمله دسترسی به پیشگیری از بارداری، پیشگیری از اچ آی وی پس از در معرض قرار گرفتن، درمان ایدز، سقط جنین ایمن، کاهش میزان مرگومیر مادران از طریق خدمات ایمن مادری، فراهم‌کردن ماماهای واجد شرایط و خدمات پیش از زایمان؛
هـ. نظارت بر ارائۀ خدمات بهداشتی به زنان توسط سازمان‌های عمومی، غیردولتی و خصوصی برای اطمینان از دسترسی برابر و کیفیت مراقبت‌هایی که در شرایط فجایع طبیعی و تغییرات آبوهوایی، به نیازهای بهداشتی ویژۀ گروه‌های مختلف زنان پاسخ می‌دهد؛
و. الزامی کردن کارآمدی همۀ خدمات بهداشتی در شرایط فاجعه درجهت ترویج حقوق بشر زنان ازجمله حق استقلال، حریم خصوصی، محرمانه‌بودن، رضایت آگاهانه، عدم تبعیض و انتخاب فعال. اقدامات خاص برای اطمینان از ترویج و حمایت از حقوق زنان و دختران دارای معلولیت، زنان و دختران متعلق به گروه‌های بومی و اقلیت، هم‌جنس‌گرا، دوجنس‌گرا و تراجنسیتی، افراد بیناجنسی، زنان مسن و زنان و دختران متعلق به دیگر گروه‌های به حاشیه رانده‌شده، باید به صراحت در سیاست‌ها و استانداردهای مراقبت‌های بهداشتی مربوط به شرایط فاجعه قرار گیرند؛
ز. اطمینان‌یافتن از اینکه برنامه‌های آموزشی برای کارکنان در حیطۀ بهداشت ازجمله در خدمات اورژانسی، دوره‌های جامع، اجباری و پاسخگو به جنسیت را برای بهداشت زنان و حقوق بشر، به ویژه خشونت مبتنی بر جنسیت، در بر می‌گیرد. ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی باید از ارتباط بین افزایش خطر فاجعه، تغییرات آبوهوایی و رشد بالقوۀ اضطرارهای سلامت عمومی که نتیجۀ تغییر الگوهای بیماری است، مطلع شوند. این آموزش همچنین باید شامل اطلاعاتی دربارۀ حقوق زنان دارای معلولیت و زنان متعلق به گروه‌های بومی، اقلیت‌ها و دیگر گروه‌های به حاشیه رانده‌شده باشد.
ح. جمع‌آوری و به اشتراک‌گذاری اطلاعات دربارۀ تفاوت‌های مبتنی بر جنسیت در آسیب‌پذیری نسبت به بیماری‌های عفونی و غیرعفونی که در شرایط فاجعه و به عنوان یک نتیجه از تغییرات آبوهوایی رخ می‌دهد. از این اطلاعات باید برای توسعۀ ادغام برنامه‌های عملیاتی و راهبردهای مبتنی بر حقوق بشر استفاده کرد.
۶۹. تأثیرات تغییرات آبوهوایی در بسیاری از مناطق، درارتباط با کاهش امنیت غذایی، تخریب زمین و موجودیت محدودتر منابع آبی و دیگر منابع طبیعی، در حال حاضر در حال تجربه‌شدن است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد اثرات ناامنی غذا، زمین و آب ازلحاظ جنسیتی خنثی نیست و زنان بیشتر احتمال دارد که در شرایط کمبود غذا، از کمبود مواد غذایی و سوءتغذیه رنج ببرند.۲۷۳ همچنین، مشخص شده است که زنان و دخترانی که مسئول اصلی پرورش، جمع‌آوری، تهیۀ غذا و جمع‌آوری سوخت و آب در بسیاری از جوامع هستند، به طور نامتناسب تحت تأثیر کمبود آب آشامیدنی و منابع سوختی موجود، مقرون‌به‌صرفه، امن و قابل دسترس هستند. بار اضافی بر زنان و دختران به علت کمبود منابع مرتبط با شرایط اقلیمی، باعث اتلاف وقت، سختی فیزیکی، افزایش خطر قرارگرفتن در معرض خشونت و افزایش اضطراب می‌شود.
۷۰. زنان به ویژه زنان روستایی و بومی، به عنوان تولیدکنندۀ مواد غذایی و کارگران کشاورزی، به طور مستقیم از فجایع و تغییرات آبوهوایی متأثر می‌شوند؛ زیرا اکثر کشاورزان کم‌سرمایه و کوچک و بخش چشمگیری از کارگران مزرعه‌ها را تشکیل می‌دهند. به عنوان یک نتیجه از قوانین تبعیض‌آمیز و هنجارهای اجتماعی، زنان دسترسی محدود به مالیکت امن زمین دارند و زمین‌‌های کشاورزی که به آنها اختصاص داده می‌شود، معمولاً کیفیت پایین‌تری دارد و بیشتر مستعد دچارشدن به سیل، فرسایش یا سایر حوادث نامطلوب اقلیمی است. باتوجه‌به افزایش نرخ مهاجرت بین مردان در مناطق تحت تأثیر تغییرات آبوهوایی، زنان تنها مسئولان کشاورزی باقی می‌مانند، بااین‌وجود مالکیت قانونی و اجتماعی به رسمیت شناخته‌شدۀ زمین را که برای سازگارشدن به طور مؤثر با شرایط آبوهوایی در حال تغییر است، در اختیار ندارند. زنان همچنین، به طور غیرمستقیم تحت تأثیر حوادث مربوط به آبوهوا بر قیمت مواد غذایی قرار می‌گیرند.
۷۱. ماده‌های ۱۲ و ۱۴ کنوانسیون حاوی تضمین‌های ویژه‌ای دربارۀ تغذیه و مشارکت برابر زنان در تصمیم‌گیری دربارۀ تولید و مصرف مواد غذایی است. علاوه‌براین، تعهدات اصلی کشورهای عضو برای ازبین‌بردن تبعیض که در مادۀ ۲ درج شده است، برای تغییر الگوهای فرهنگی رفتار بر اساس کلیشه‌های تبعیض‌آمیز در مادۀ ۵ (الف)، برای اطمینان از برابری در برابر قانون در مادۀ ۱۵ و تضمین برابری درون ازدواج و روابط خانوادگی در مادۀ ۱۶، اهمیت اساسی در رسیدگی به حقوق زنان بر زمین و منابع تولیدی دارد که برای تأمین حق داشتن غذا و معیشت پایدار، ضروری است.
۷۲. کشورهای عضو باید این امور را انجام دهند:
الف. ترویج و حمایت از حقوق برابر زنان برای غذا، مسکن، بهداشت، زمین و منابع طبیعی ازجمله آب آشامیدنی مناسب، آب برای استفادۀ خانگی و برای تولید مواد غذایی و انجام اقدامات مثبت برای تضمین موجودیت و دسترسی به این حقوق حتی در زمان کمبود. توجه ویژه جهت تضمین اینکه زنانی که در فقر به سر می‌برند، به ویژه کسانی که در مسکن غیررسمی در مناطق شهری و روستایی زندگی می‌کنند؛ به ویژه در شرایط فجایع طبیعی و تغییرات آبوهوایی؛ به اسکان مناسب، آب آشامیدنی، بهداشت و غذا دسترسی دارند.
ب. افزایش قابلیت انعطاف‌پذیری در برابر اثرات فاجعه و تغییرات آبوهوایی در میان زنان با شناسایی و حمایت از شیوه‌های امرار معاشی که پایدار و توانمندکننده است و خدماتی را ارائه می‌دهد که پاسخگو به جنسیت است؛ ازجمله خدمات گسترده برای کمک به کشاورزان زن که زنان را برای دسترسی و بهره‌وری از آن معیشت قادر می‌کند؛
ج. توسعۀ برنامه‌های مشارکتی، پاسخگو به جنسیت و سیاست‌هایی که به منظور تضمین دسترسی پایدار به مسکن مناسب، غذا، آب و بهداشت است و رویکردی مبتنی بر حقوق بشر دارد. اولویت باید با تضمین دسترسی به خدمات برای همۀ زنان باشد؛
د. تصویب قوانین، برنامه‌ها و سیاست‌ها و تخصیص بودجه برای ازبین‌بردن بی‌خانمانی و اطمینان از اینکه مسکن مناسب و مقاوم در برابر حوادث در اختیار همۀ زنان و ازجمله افراد دارای معلولیت قرار می‌گیرد. باید اقدامات لازم برای حفاظت از زنان در برابر اخراج اجباری انجام شود و اطمینان ایجاد شود که طرح‌های مسکن دولتی و کمک هزینۀ اجارۀ مسکن، اولویت‌بندی را رعایت کرده و نیازهای ویژه گروه‌های زنان را تأمین می‌کنند.
۷۳. تکرار فزاینده و شدت حوادث آبوهوایی و تخریب محیط‌زیست ناشی از تغییرات اقلیمی احتمالاً موجب جابه‌جایی چشمگیر جمعیت در داخل کشورها و خارج از مرزها می‌شود.۲۷۵
۷۴. کمیته و بسیاری دیگر از نهادهای بین‌المللی حقوق بشر ازجمله کمیتۀ حفاظت از حقوق همۀ کارگران مهاجر و اعضای خانواده‌های آنان، به رسمیت شناخته‌اند که بلایای طبیعی و تغییرات آبوهوایی از عوامل مهمی برای مهاجرت، به ویژه در میان زنان است.۲۷۶ در چندین منطقه، تغییرات اقلیمی و فجایع، به افزایش مهاجرت زنان به تنهایی، به بخش‌هایی که کار عمدتاً توسط زنان انجام می‌شود، به منظور حمایت از اعضای خانواده‌ای که دیگر فرصت‌های امرار معاش محلی ندارند، می‌انجامد.
۷۵. زنان مهاجر در معرض خطر بیشتری از خشونت مبتنی بر جنسیت ازجمله قاچاق انسان و سایر اشکال تبعیض در حمل‌ونقل، اردوگاه‌ها، مرزها و کشورهای مقصد هستند. زنان همچنین، ممکن است در طول مهاجرت و در مقصد خود، با نقض حقوق بشر خاصی به دلیل فقدان خدمات مناسب بهداشت جنسی، باروری و بهداشت روانی و تبعیض در دسترسی به اشتغال، امنیت اجتماعی، آموزش‌وپرورش، مسکن، اسناد قانونی مانند شناسنامه و سند ازدواج و عدالت روبه‌رو شوند. زنان و دختران مهاجر اغلب، در معرض اشکال تبعیض چندگانه هستند. زنانی که مهاجرت می‌کنند، همچنین ممکن است در برابر آثار تغییرات اقلیمی در مناطق مقصد، مخصوصاً در مراکز شهری در کشورهای درحال‌توسعه، آسیب‌پذیر باشند.
۷۶. بااین‌وجود در بسیاری موارد، زنان از خروج از مناطق حادثه‌خیز یا مهاجرت برای شروع مجدد زندگی‌شان، به دلیل وقوع حوادث شدید آبوهوایی، منع می‌شوند.۲۷۷ کلیشه‌های جنسیتی، مسئولیت‌های خانواده، قوانین تبعیض‌آمیز، فقدان منابع اقتصادی و دسترسی محدود به سرمایۀ اجتماعی اغلب، مهاجرت زنان را محدود می‌کند.
۷۷. زنانی كه پس از مهاجرت اعضای مذکر خانواده جا می‌مانند نیز ممكن است در موقعیتی قرار گیرند که مجبور به انجام وظايف غير‌سنتی اقتصادی و رهبری اجتماعی باشند كه برای آن آمادگی و آموزش كمی دارند؛ مانند زماني كه حوادث رخ مي‌دهد و زنان بايد مسئوليت اصلي هماهنگی اقدامات کاهش، بهبود و سازگاری را بر عهده بگیرند.
۷۸. مطابق با کنوانسیون و اظهار نظر عمومی شمارۀ ۲۶ (۲۰۰۸) دربارۀ زنان کارگر مهاجر و اظهار نظر عمومی شمارۀ ۳۲، کشورهای عضو باید این اقدامات را انجام دهند:
الف. اطمینان‌یافتن از اینکه سیاست‌های مهاجرت و توسعه، پاسخگو به جنسیت است و ملاحظات خطر فاجعه و تشخیص بلایای طبیعی و تغییرات آبوهوایی به عنوان عوامل مهم فشار برای جابه‌جایی داخلی و مهاجرت را دربرمی گیرد. این اطلاعات باید در برنامه‌های ملی و محلی برای نظارت و حمایت از حقوق زنان و دختران در هنگام مهاجرت و جابه‌جایی گنجانده شود؛
ب. تسهیل مشارکت زنان مهاجر ازجمله کسانی که در نتیجۀ فجایع و تغییرات اقلیمی آواره شده‌اند، در توسعه، پیاده‌سازی و نظارت بر سیاست‌هایی که برای حفاظت و ترویج حقوق بشر در تمام مراحل مهاجرت طراحی شده‌اند. تلاش‌های ویژه‌ای برای مشارکت‌دادن زنان مهاجر در طراحی خدمات مناسب در زمینه‌هایی از قبیل بهداشت روان و حمایت روانی، بهداشت جنسی و باروری، آموزش‌وپرورش، اشتغال، مسکن و دسترسی به عدالت باید انجام شود؛
ج. تضمین تعادل جنسیتی در میان افراد پلیس مرزی، پرسنل نظامی و مقامات دولتی که مسئول دریافت مهاجران هستند و آموزش‌دادن به این گروه‌ها دربارۀ آسیب‌های خاص مبتنی بر جنسیتی که زنان مهاجر ممکن است با آن مواجه شوند ازجمله افزایش خطر خشونت؛
د. ادغام ملاحظات مرتبط با تحرک انسان در سیاست‌های کاهش و انطباق با خطرات فاجعه و تغییرات اقلیمی، با درنظرگرفتن حقوق و نیازهای ویژۀ زنان و دختران ازجمله زنان ازدواج نکرده و زنان سرپرست خانوار، پیش از حادثه، در طی آن و پس از حادثه.
۷۹. به منظور جلوگیری و کاهش مؤثر تأثیرات فجایع و تغییرات آبوهوایی، کشورهای عضو و سایر ذی‌نفعان باید اقدامات قابل اندازه‌گیری و هدفمندی را برای جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل و انتشار اطلاعات و داده‌های مربوط به توسعۀ استراتژی‌ها، سیاست‌ها و برنامه‌های طراحی‌شده برای حل نابرابری‌های جنسیتی، کاهش خطر فاجعه و افزایش مقاومت در برابر اثرات نامطلوب تغییرات اقلیمی انجام دهند.
۸۰. شبکه‌های تعاونی بین سازمان‌های جامعۀ مدنی در زمینۀ برابری جنسیتی شامل نهادهای ملی حقوق بشری، سازمان‌های دولتی در همۀ سطوح و سازمان‌های بین‌المللی ایجاد شود و افرادی در زمینۀ کمک‌های بشردوستانه، کاهش خطر فاجعه و تغییرات آبوهوایی مشغول به کار شوند.
۸۱. برای اطمینان از ایجاد سیستم‌های نظارت و گزارش مؤثر، کشورهای عضو باید این اقدامات را انجام دهند:
الف. طراحی و ایجاد سازوکارهای قابل اطمینان برای جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها و نظارت و انتشار یافته‌ها در همۀ زمینه‌های مربوط به کاهش خطر فاجعه، تغییر آبوهوا و برابری جنسیتی؛
ب. تضمین مشارکت زنان در سطوح محلی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی در جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها و نظارت و انتشار یافته‌ها؛
ج. گنجاندن اطلاعات در گزارش‌های دوره‌ای خود به کمیته در چارچوب‌های قانونی، استراتژی‌ها، بودجه‌ها و برنامه‌های اجراشده برای اطمینان از اینکه حقوق بشر زنان در سیاست‌های مربوط به تغییرات اقلیمی و کاهش خطر فاجعه ترویج و حفاظت می‌شود؛
د. ترجمۀ اظهارنظر عمومی به زبان‌های ملی و محلی ازجمله زبان‌های بومی و اقلیت‌ها و انتشار آن به طور گسترده در تمامی شاخه‌های حکومت، جامعۀ مدنی، رسانه‌ها، مؤسسات دانشگاهی و سازمان‌های زنان.
۲۴۷. پانل بین‌دولتی دربارۀ تغییرات اقلیمی، تغییرات اقلیمی ۲۰۱۴: گزارش خلاصه‌شده مشارکت گروه‌های کاری ۱، ۲ و ۳ در خصوص گزارش پنجمین ارزیابی پانل بین‌دولتی تغییرات اقلیمی (ژنو، ۲۰۱۳). پانل یادآوری می‌کند که تغییرات اقلیمی به تغییر در وضعیت آبوهوایی که می‌توان آن را شناسایی کرد، برای مثال با استفاده از آزمایش‌های آماری، با تغییرات میانگین یا تغییرات خاص آن، اشاره می‌کند و به طور معمول، چند دهه یا بیشتر ادامه می‌یابد.
۲۴۸. هاسل، سوزان. جی و دیگران، «فجایع (غیر) طبیعی: برقراری ارتباط میان وقایع شدید و تغییرات اقلیمی»، بولتن WMO، شمارۀ ۶۵، شمارۀ ۲ (ژنو، سازمان جهانی هواشناسی، ۲۰۱۶).
۲۴۹. برنامۀ توسعۀ سازمان ملل متحد (UNDP)، تغییرات آبوهوایی و کاهش خطر فاجعه، ۲۳ مارس ۲۰۱۶.
۲۵۰. نک: کمیسیون وضعیت زنان، قطعنامه‌های ۵۶/۲ و ۵۸/۲ دربارۀ برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان در بلایای طبیعی که در ماه مارس ۲۰۱۲ و مارس ۲۰۱۴ تصویب شد.
۲۵۱. برای مثال نک: توصیۀ عمومی شمارۀ ۲۷ (۲۰۱۰) دربارۀ زنان مسن و حفاظت از حقوق بشر آنها.
۲۵۲. برای اهداف توصیۀ کلی، تمام مراجع به «زنان» باید شامل زنان و دختران باشد؛ مگر اینکه اشاره شود.
۲۵۳. اریک نومایر و توماس پلوپر، «ماهیت جنسیتی بلایای طبیعی: تأثیرات وقایع فاجعه‌بار بر شکاف جنسیتی در امید به زندگی، سال‌های ۱۹۸۱-۲۰۰۲»، سالانه انجمن جغرافی‌دانان آمریکایی، جلد ۹۷، شمارۀ ۳ (۲۰۰۷).
۲۵۴. سازمان ملل متحد، گزارش ارزیابی جهانی دربارۀ کاهش خطر فاجعۀ ۲۰۱۵: توسعۀ پایدار- آیندۀ مدیریت ریسک‌های فاجعه، نیویورک، ۲۰۱۵؛ فاجعۀ بدون مرز: انعطاف‌پذیری منطقه‌ای برای توسعۀ پایدار: گزارش فاجعۀ آسیا و اقیانوس اطلس در سال ۲۰۱۵، انتشارات سازمان ملل، شماره فروش E.۱۵.II.F.۱۳.
۲۵۵. برن. سی و دیگران، «عوامل خطر مرگومیر در سیکلون بنگلادش ۱۹۹۱»، بولتن سازمان بهداشت جهانی، جلد ۷۱، شمارۀ ۱ (۱۹۹۳).
۲۵۶. گروه هستۀ سه‌جانبه، ارزیابی مشترک Post-Nargis، جولای ۲۰۰۸؛ لورنا آگویلار و دیگران، «کتابچۀ راهنمای آموزش جنسی و تغییرات آبوهوایی»، سان خوزه، اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت، UNDP و اتحاد جنسیتی و آب، ۲۰۰۹.
۲۵۷. سازمان ملل متحد، گزارش ارزیابی جهانی دربارۀ کاهش خطر فاجعه ۲۰۱۵؛ برنامۀ توسعۀ سازمان ملل، «مکانیسم توسعۀ پاک: کشف ابعاد جنسیتی مکانیسم‌های تأمین مالی اقلیم»، نوامبر ۲۰۱۰؛ UNDP، «تضمین عدالت جنسیتی در تأمین مالی تغییرات اقلیمی»، نیویورک، ۲۰۱۱.
۲۵۸. سنای هبتزیون، «جنسیت و کاهش خطر فجایع»، جنسیت و تغییرات اقلیمی، سیاست آسیا و اقیانوس آرام، شمارۀ ۳، نیویورک، UNDP، ۲۰۱۳) سازمان بهداشت جهانی (WHO، «جنسیت، تغییرات آبوهوا و سلامت»، ژنو، ۲۰۱۰.
۲۵۹. برای نتیجه‌گیری مشاهدات، نک: CEDAW/C/SLB/CO/۱-۳، پاراگراف ۴۰ و ۴۱؛ CEDAW/C/PER/CO/۷-۸، پاراگراف ۳۷ و ۳۸؛ CEDAW/C/GIN/CO/۷-۸، ص ۵۳؛ CEDAW/C/GRD/CO/۱-۵، پاراگراف ۳۵ و ۳۶؛ CEDAW/C/JAM/CO/۶-۷، پاراگراف ۳۱ و ۳۲؛ CEDAW/C/SYC/CO/۱-۵، پاراگراف ۳۶ و ۳۷؛ CEDAW/C/TGO/CO/۶-۷، پاراگراف ۱۷؛ CEDAW/C/DZA/CO/۳-۴، پاراگراف ۴۲ و ۴۳؛ CEDAW/C/NLZ/CO/۷، پاراگراف ۹، ۳۶ و ۳۷؛ CEDAW/C/CHI/CO/۵-۶، پاراگراف ۳۸ و ۳۹؛ CEDAW/C/BLR/CO/۷، پاراگراف ۳۷ و ۳۸؛ CEDAW/C/LKA/CO/۷، پاراگراف ۳۸ و ۳۹؛ CEDAW/C/NPL/CO/۴-۵، پاراگراف ۳۸ و نیز CEDAW/C/TUV/CO/۲، پاراگراف ۵۵ و ۵۶. همچنین اظهارنظر عمومی شمارۀ ۲۷ (۲۰۱۰) راجع به زنان مسن و حفاظت از حقوق بشر آنها را بخوانید، پاراگراف ۲۵ و اظهارنظر عمومی شمارۀ ۲۸ (۲۰۱۰) دربارۀ تعهدات اصلی کشورهای عضو مطابق مادۀ ۲ کنوانسیون، بند ۱۱.
۲۶۰. قطعنامۀ ۶۹/۲۸۳ مجمع عمومی، ضمیمۀ ۲، پاراگراف ۳۶ (الف) (۱) و ۳۲ به ترتیب.
۲۶۱. نک: اظهارنظر عمومی شمارۀ ۲۸ (۲۰۱۰) در خصوص تعهدات اصلی کشورهای عضو مطابق مادۀ ۲ کنوانسیون.
۲۶۲. هیئت بین‌دولتی دربارۀ تغییرات اقلیمی، تغییرات اقلیمی ۲۰۰۷: گزارش خلاصه‌شده- مشارکت گروه‌های کارشناسی ۱، ۲ و ۳ در گزارش ارزیابی چهارم شورای بین‌المللی تغییرات اقلیمی (ژنو ۲۰۰۷).
۲۶۳. نک: CEDAW/C/TUV/CO/۲، پاراگراف‌های ۵۵ و ۵۶.
۲۶۴ . اظهارنظر عمومی شمارۀ ۳۳ (۲۰۱۵) دربارۀ دسترسی زنان به عدالت.
۲۶۵. گزارشگر ویژۀ حقوق بشر و محیط‌زیست در گزارش ۲۰۱۶ خود (A/HRC/۳۱/۵۲، زیرنویس ۲۷) اشاره کرد: «شکست دولت‌ها برای مقابلۀ مؤثر با تغییرات آبوهوایی از طریق همکاری بین‌المللی، مانع از انجام وظایف حقوق بشری هر کشور برای محافظت و تحقق حقوق بشر افرادی است که تحت قلمرو آنها زندگی می‌کنند.»
۲۶۶ . نک: A/HRC/۲۸/۷۶، ۴۰ (ز)، ۹۹ و ۱۰۴.
۲۶۷ . همچنین، اظهارنظر عمومی شمارۀ ۱۹ (۱۹۹۲) دربارۀ خشونت علیه زنان، اظهارنظر شمارۀ ۳۵ (۲۰۱۷) دربارۀ خشونت مبتنی بر جنسیت علیه زنان، به‌روزرسانی اظهارنظر عمومی شمارۀ ۱۹، بند ۱۴.
۲۶۸ . نک: اظهارنظر عمومی شمارۀ ۳۶ (۲۰۱۷) دربارۀ حق دختران و زنان برای تحصیل.
۲۶۹ . برای مثال نک: A/۵۵/۳۸، بند ۳۳۹.
۲۷۰ . نک: اظهارنظر عمومی شمارۀ ۲۹ (۲۰۱۳) دربارۀ پیامدهای اقتصادی ازدواج، روابط خانوادگی و انحلال آنها و اظهارنظر عمومی شمارۀ ۳۴ (۲۰۱۶) دربارۀ حقوق زنان روستایی.
۲۷۱. WHO، «نابرابری جنسیتی در سلامت»، EUR/۵۰۶۷۸۷۴/۱۵۱ (۲۰۰۸)
۲۷۲. هیئت بین‌المللی تغییرات اقلیمی، تغییرات اقلیمی ۲۰۱۴: تأثیرات، سازگاری و آسیب‌پذیری، بخش الف: جنبه‌های جهانی و بخش‌ها، مشارکت کارگروه دوم در گزارش پنجمین گزارش هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی، نیویورک، انتشارات دانشگاه کمبریج، ۲۰۱۴، پ ۷۳۳.
۲۷۳ . برای مثال نک: CEDAW/C/NPL/CO/۴-۵.
۲۷۴ . WHO، «جنسیت، تغییرات آبوهوا و سلامت».
۲۷۵. نهاد سازمان ملل متحد برای برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان، «بررسی ابعاد جنسيت در جنبش‌های گسترده‌ای از پناهندگان و مهاجران»، بیانیۀ مشتر کمیتۀ حمایت از حقوق همۀ کارگران مهاجر و اعضای خانواده‌های آنان، کمیته رفع تبعیض علیه زنان، نهاد سازمان ملل متحد برای برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان و دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۶.
۲۷۶. همچنین نک: اظهارنظر عمومی شمارۀ ۲۶ (۲۰۰۸) دربارۀ زنان کارگر مهاجر.
۲۷۷. بانک توسعۀ آسیایی، برابری جنسیتی و امنیت غذایی: توانمندسازی زنان به عنوان یک ابزار در برابر گرسنگی، (Mandaluyong City, Philippines, ۲۰۱۳)، صفحۀ ۱۲.