۱.اساس اظهارنظر عمومی حاضر، برمبنای اهمیت دستیابی به بهداشت کودکان از دیدگاه حقوق کودک، پایه گذاری شده است، به این معنا که همه کودکان از حق فرصت برای بقا، رشد و توسعه کاملِ بالقوه خود در بستر رفاه جسمانی، عاطفی و اجتماعی برخوردار هستند. در سراسر این اظهارنظر عمومی، مطابق با ماده ۱ کنوانسیون حقوق کودک (که از این پس «کنوانسیون» خوانده می شود)، «کودک» به هر فرد زیر ۱۸ سال اشاره دارد. با وجود اینکه از زمان پذیرش کنوانسیون، دستاوردهای قابل توجهی برای تحقق حقوق کودک، در سالهای اخیر به دست آمده است، اما معضلاتِ چشمگیری همچنان برجای مانده اند. کمیته حقوق کودک (که از این پس «کمیته» خوانده می شود)، اذعان دارد که اگر تعهدات سیاسی و اختصاص مکفیِ منابع در راستای اِعمال دانش و فناوریهای موجود برای پیشگیری، درمان و مراقبت، وجود داشتند، بیشتر مرگ و میرها، بیماریها و معلولیتهای کودکان قابل پیشگیری بودند. هدف از تدوین اظهارنظر عمومی حاضر این است که دولتهای عضو و سایر عاملین وظیفه را راهنمایی و پشتیبانی کند و از آنها در راستای احترام، حمایت و تحقق حقوق کودکان برای برخورداری از بالاترین استاندارد بهداشت (که از این پس «حقوق کودک به بهداشت» خوانده می شود)، حمایت کند.

۲.کمیته، حق کودکان به بهداشت را همانگونه که در ماده ۲۴ تعریف شده است، تفسیر می کند و آن را نه تنها به پیشگیریِ بهنگام و مناسب، ارتقای بهداشت، خدمات درمانی، توانبخشی و تسکین دهنده بسط می دهد، بلکه به حق رشد و توسعه کامل بالقوه آنها و زندگی در شرایطی وسعت می دهد که از طریق اجرای برنامه هایی که عوامل اساسی تعیین کننده بهداشت را لحاظ می کنند، کودک را در دستیابی به بالاترین استاندارد بهداشت قادر می سازند. یک رویکرد کل نگر به بهداشت، تحقق حقوق کودکان به بهداشت را در چارچوبِ وسیعترِ تعهدات حقوق بشر بین المللی جای می دهد.

۳.کمیته، طیفی از ذینفعان که در زمینه های حقوق کودکان و بهداشت عمومی کار می کنند ازجمله سیاستگذاران، مجریان برنامه ها و فعالان و همچنین والدین و خودِ کودکان را در این اظهارنظر عمومی، خطاب قرار می دهد.^۱ صراحتاً این اظهار نظر کلی است تا قرابت آن را با دامنه وسیعِ مشکلاتِ بهداشت کودکان، نظام بهداشت و شرایط متنوع موجود در کشورها و مناطق مختلف تضمین کند و عمدتاً بر ماده ۲۴، پاراگراف ۱ و ۲ ، متمرکز است و همچنین ماده ۲۴ پاراگراف ۴، را مورد بررسی قرار می دهد. اجرای ماده ۲۴ باید در همه اصول حقوق بشر، به ویژه اصول راهنمایِ کنوانسیون، لحاظ شود و باید به وسیله بهترین روشها و استانداردهای بهداشت عمومیِ مبتنی بر شواهد، شکل گیرد.

۴.در اساسنامه سازمان بهداشت جهانی، دولتها توافق کرده اند که بهداشت، حالتی از رفاه کامل جسمانی، ذهنی و اجتماعی است و نه صرفاً نبود بیماری و ناخوشی. درک مثبت از بهداشت موجب می شود تا پایه بهداشت عمومی برای اظهارنظر عمومی حاضر آماده شود.^۲ ماده ۲۴ صراحتاً به مراقبتهای بهداشتی اولیه اشاره دارد؛ روشی که در اعلامیة آلماآتی۳ تعریف و از سوی مجمع جهانی بهداشت نیز تحکیم شد.۴ رویکرد مزبور بر نیاز به ریشه کنیِ استثناسازی و کاهش اختلاف طبقاتی جامعه در موضوع بهداشت؛ سازماندهی خدمات بهداشتی حول محور نیازها و انتظارات افراد؛ یکپارچگی بهداشت با سایر بخشهای مربوطه؛ تعقیب الگوهای تعاملی در گفت و گوهای سیاستی؛ و افزایش مشارکت ذینفعان شامل تقاضا برای خدمات و استفاده مناسب از آنها، تأکید می کند.

۵.بهداشت کودکان تحت تأثیر عوامل متنوعی قرار دارد که بسیاری از آنها در طی ۲۰ سال گذشته تغییر کرده اند و احتمال می رود که در آینده نیز به گسترش و تکامل تدریجیِ خود ادامه دهند. این مسئله، توجه به مشکلات جدید بهداشتی و تغییرِ اولویتهای بهداشتی را دربرمی گیرد مانند: اچ آی وی/ایدز، شیوع آنفولانزای فراگیر، بیماریهای غیر واگیر، اهمیت مراقبتهای بهداشتی ذهن، مراقبت از نوزادان، و مرگ و میر نوزادان و نوجوانان؛ افزایش آگاهی نسبت به عواملِ مؤثرِ منجر به مرگ، بیماری و معلولیت در کودکان ازجمله عوامل تعیین کننده ساختاری مانند وضعیت اقتصادی و مالی جهانی، فقر، بیکاری، مهاجرت و آوارگی اجباری، ناآرامیهای مدنی و ناشی از جنگ، تبعیض و حاشیه رانیِ اجتماعی. آگاهی رو به رشد نسبت به برخی مسائل وجود دارد ازجمله: تأثیر تغییرات اقلیمی و شهرسازیهای پرشتاب بر بهداشت کودکان؛ توسعه فناوریهای نوین مانند واکسنها و داروها؛ شواهدی معتبرتر نسبت به اختلالات زیست-پزشکی، رفتاری و ساختاری، و همچنین برخی روشهای فرهنگی مرتبط با تربیت کودک که تأثیر مثبت آنها بر کودک ثابت شده است.

۶.پیشرفت در فناوریهای اطلاعات و ارتباطات موجب خلق فرصتها و چالشهای جدید در راستای حصول حق کودکان به بهداشت شده است. با وجود اینکه هم اکنون، منابع و فناوریهای بیشتری در بخش بهداشت موجود هستند اما بسیاری از کشورها همچنان در فراهم سازیِ دسترسی جهانی به خدمات مترقی، پیشگیری و درمان برای بهداشت اولیه کودکان ناکام مانده اند. برای تحقق کامل حق کودکان به بهداشت باید طیف وسیعی از عاملین وظیفه دربرگرفته شوند و نقش مرکزیِ والدین و سایر مراقبها نیز باید بهتر شناخته شود. ذینفعان مربوطه ازجمله شرکای دولتی و غیردولتی، بخش خصوصی و سازمانهای تأمین کننده مالی، باید بکارگرفته شوند و در سطوح ملی، منطقه ای، محلی و اجتماعات به فعالیت بپردازند. دولتهای عضو متعهد هستند که آگاهی، دانش و ظرفیت بایسته و شایسته همه عاملین وظیفه را در راستای تحقق کامل تعهدات و مسئولیتهایشان تضمین کنند و همچنین اطمینان دهند که ظرفیت کودکان برای توانمندسازی آنها در راستای احقاق حق خود به بهداشت، به طور بایسته و شایسته توسعه می یابد.

۷.کنوانسیون، وابستگی متقابل و اهمیت برابر همه حقوق (مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) را به رسمیت می شناسد که موجب توانمندسازیِ همه کودکان برای توسعه تواناییهای ذهنی و جسمی، شخصیت و استعدادهای آنها تا نهایت ممکن، می شود. نه فقط حق کودکان به بهداشت، به تنهایی از اهمیت برخوردار است بلکه تحقق حق بهداشت در راستای برخورداری از سایر حقوق کنوانسیون نیز، اجتناب ناپذیر و لازم الاجرا است. علاوه بر آن، حصول حق کودکان به بهداشت وابسته به تحقق بسیاری از حقوق دیگر مندرج در کنوانسیون است.

۸.در راستای تحقق کامل حق بهداشت برای همه کودکان، دولتهای عضو متعهد به تضمین عدم تضعیفِ بهداشت کودکان به دلیل تبعیض هستند که عاملی چشمگیر در ایجاد آسیب پذیری به شمار می آید. بخشهایی که تبعیض در آنها ممنوع است در ماده ۲ کنوانسیون درج شده اند ازجمله نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، عقاید سیاسی یا سایر، نسب ملی، قومی یا اجتماعی، دارایی، معلولیت، ویژگیهای تولد یا سایر خصوصیات مربوط به کودک، والدین یا قیم قانونی و همچنین شامل گرایشهای جنسی، هویتهای جنسیتی و ویژگیهای بهداشتی است برای مثال وضعیت اچ آی وی و سلامت روانی.^۵ افزون بر آن، هر گونه ای دیگر از تبعیض که می تواند منجر به تضعیف بهداشت کودکان شود، باید مورد توجه قرار گیرد و پیامدهای اَشکال چندگانه تبعیض باید مورد بررسی قرار گیرند.

۹.تبعیض برمبنای جنسیت بسیار گسترده است و بر طیف وسیعی از پیامدها تأثیر می گذارد از قتل نوزادانِ دختر/سقط جنینِ دختر تا تبعیض در شیوه های تغذیه اطفال و کودکان خردسال، کلیشه های جنسیتی و دسترسی به خدمات. نیازهای متفاوت دختران و پسران و تأثیر هنجارها و ارزشهای اجتماعی مرتبط با جنسیت بر بهداشت و توسعه پسران و دختران، باید مورد توجه قرار بگیرند. اعمال و هنجارهای رفتاریِ آسیب زننده مبتنی بر جنسیت نیز که ریشه در سنتها و آداب و رسوم دارند و حق بهداشت را برای دختران و پسران تضعیف می کنند، باید مورد توجه قرار گیرند.

۱۰.همه سیاستها و برنامه های اثرگذار بر بهداشت کودکان باید برمبنای رویکرد گسترده برابریِ جنسیتی پایه گذاری شوند تا مشارکت کامل سیاسی زنان جوان؛ توانمندسازیِ اجتماعی و اقتصادی؛ شناسایی حقوق برابر در زمینه بهداشت باروری و جنسی؛ و دسترسی برابر به اطلاعات، آموزش، عدالت و امنیت، ازجمله رفع کلیه اَشکالِ خشونت جنسی و مبتنی بر جنسیت، تضمین شوند.

۱۱.در راستای تحقق حق کودکان به بهداشت لازم است تا کودکانی که در موقعیتهای محروم و مناطقی که خدمات ناچیز دارند، در کانون تلاشها قرار گیرند. دولتها باید عوامل موجود در سطوح ملی و کوچکتر از آن را که موجب آسیب پذیریِ کودکان یا محرومیت برخی گروههای خاص کودکان می شوند، شناسایی کنند. این عوامل باید در زمان توسعه قوانین، مقررات، سیاستها، برنامه ها و خدمات مرتبط با بهداشت کودکان مورد توجه قرار گیرند و در راستای حصول تضمین به برابری، بکار گرفته شوند.

۱۲.پاراگراف ۱ ماده ۳ کنوانسیون، تعهدی را بر دوش مؤسسات رفاه اجتماعیِ دولتی و خصوصی، دادگاهها، مقامات اجرایی و هیئتهای قانونگذاری می گذارد که برمبنای آن، آنها باید اطمینان دهند که عالیترین منافع کودک در همه اقدامات تأثیرگذار بر وی، مورد سنجش قرار می گیرد و از اَهّم ملاحظات می باشد. این اصل باید در همه تصمیمات مرتبط با بهداشت فردی یا جمعیِ کودکان، مشاهده شود. عالیترین منافع فردیِ کودکان باید پس از شنیدن دیدگاههای آنها طبق ماده ۱۲ کنوانسیون، و همچنین برمبنای نیازهای جسمی، عاطفی، اجتماعی و آموزشی آنها، سن، جنس، ارتباط با والدین و پرستاران، و پیشینه اجتماعی و خانوادگی آنها باشد.

۱۳.کمیته قویاً از دولتهای عضو می خواهد تا عالیترین منافع کودکان را در کانون همه تصمیمات مؤثر بر بهداشت و توسعه آنها قرار دهند، ازجمله تخصیص منابع و توسعه و اجرای سیاستها و مداخلاتِ مؤثر بر تعیین کننده- های نهفته در بهداشت آنها. برای مثال، عالیترین منافع کودک باید:(الف)گزینه های درمان را، صرف نظر از ملاحظات اقتصادی، هدایت کند؛ (ب)به حلِ تضاد منافع میان والدین و مددکاران بهداشت، کمک کند؛ و(پ) بر توسعه سیاستها به گونه ای تأثیر بگذارد که موجب مهارِ اقدامات ممانعت کننده برای زندگی، رشد و پیشرفت کودکان در محیطهای فیزیکی و اجتماعی شود.

۱۴.کمیته بر اهمیت عالیترین منافع کودک به عنوان زیربنایی برای همه تصمیم گیریهای مرتبط با فراهم سازی، مضایقه یا قطع درمان برای همه کودکان تأکید می کند. دولتهای عضو باید روندها و ضوابط را توسعه دهند تا مددکاران بهداشت را در جهت سنجش عالیترین منافع کودک در حوزه بهداشت راهنمایی کنند. افزون بر آن، دولتهای عضو باید سایر فرایندهای رسمی و الزام آور را که برای تعیین عالیترین منافع کودک برقرار شده اند نیز توسعه دهند. کمیته در اظهارنظر عمومی شماره ۳^۶ تأکید می کند که اقدامات مکفی برای بررسی اچ ای وی/ایدز تنها در صورتی انجام می شوند که به حقوق کودکان و نوجوانان، به طور کامل احترام گذاشته شود. از اینرو، عالیترین منافع کودک باید توجه به اچ ای وی/ایدز را در همه سطوح پیشگیری، درمان، مراقبت و حمایت، هدایت کند.

۱۵.کمیته در اظهارنظر عمومی شماره ۴، بر عالیترین منافع کودک در راستای دسترسیِ آنها به اطلاعاتِ مناسب بهداشتی تأکید می کند.^۷ دسته های خاصی از کودکان مانند کودکان و نوجوانان دارای معلولیتهای روانی-اجتماعی، نیازمند توجه و رسیدگیِ ویژه هستند. بستری یا نگهداری در مراکز، تصمیمی است که باید بنابر اصول عالیترین منافع کودک و توأم با فهم اولیه گرفته شود به این معنا که تصمیم مزبور، در راستای عالیترین منافع کودکان دارای معلولیت برای بیشترین حدِ مراقبت از آنها در اجتماع، در محیط خانواده و ترجیحاً در خانواده خودشان همراه با حمایتهای ضروریِ فراهم شده برای خانواده و کودک، گرفته شده است.

۱۶.ماده ۶، تجلیِ تعهد دولتهای عضو برای تضمینِ بقا، رشد و پیشرفت کودک است ازجمله پیشرفت جسمی، روانی، اخلاقی، معنوی و پیشرفت در ابعاد اجتماعی. در راستای طراحی و اجرای مداخلات مبتنی بر شواهد، باید بسیاری از عوامل خطر و صیانت کننده که بر حیات، بقا، رشد و پیشرفت کودک اثر می گذارند به طور قاعده مند شناسایی شوند؛ مداخلاتی که دامنه گسترده ای از عوامل تعیین کننده در جریان زندگی را دربرمی گیرند.

۱۷.کمیته اذعان می دارد که چندین تعیین کننده باید مورد توجه قرار بگیرند تا حق کودکان به بهداشت، محقق شود ازجمله عوامل فردی مانند سن، جنس، پیشرفتهای آموزشی، وضعیت اجتماعی-اقتصادی و محل سکونت؛ تعیین کننده های کار در محیطهای بدونِ واسطه مانند خانواده، همتایان، معلمها و فراهم کنندگان خدمات، به ویژه خشونتی که حیات و بقای کودکان را به عنوان عضوی از محیط بدون واسطه تهدید می کند؛ و تعیین کننده های ساختاری مانند سیاستها، ساختارهای اجرایی و سیستمها، ارزشها و هنجارهای اجتماعی و فرهنگی.^۸

۱۸.تحقق حق مادران به بهداشت و نقش والدین و سایر پرستاران، در میان تعیین کننده های کلیدیِ بهداشت، تغذیه و پیشرفت کودکان قرار دارند.^۹ تعداد چشمگیری از مرگ و میرهای اطفال، در دوره نوزادی اتفاق می افتند که به سلامت و بهداشت ضعیف مادران، قبل، حین و پس از بارداری، و همچنین روشهای تغذیه با شیر مادر مرتبط هستند. بهداشتِ والدین و سایر بزرگسالان تأثیرگذار و رفتار آنها نسبت به بهداشت، تأثیری شگرف بر بهداشت کودکان می گذارند.

۱۹.ماده ۱۲، تجلیِ اهمیت مشارکت کودکان است که برای ابراز دیدگاههای آنها و توجه جدی به دیدگاههایشان، بر اساس سن و بلوغشان، تدارک دیده شده است^۱۰ و شامل دیدگاههای آنها در همه جنبه های تمهیدات بهداشت می شود، به عنوان مثال انواع خدمات مورد نیاز، محل فراهم سازیِ خدمات به بهترین نحو و چگونگی انجام آن، موانع دسترسی و استفاده از خدمات، کیفیت خدمات و نگرشهای متخصصین بهداشت، چگونگی تقویت ظرفیتهای کودکان در راستای پذیرش سطوح بیشتری از مسئولیت نسبت به بهداشت و پیشرفت خود، و چگونگی شمول مؤثرترِ آنها در تأمین خدمات به عنوان آموزش دهندگان همتایان. دولتهای عضو به برگزاری مذاکرات مشارکتیِ منظم و مناسب با سن و بلوغ کودک و همچنین انجام پژوهش با کودکان، به صورت جداگانه از والدینشان، تشویق می شوند تا برای مبادرت به طراحی برنامه های بهداشتی و مداخلاتِ مؤثر، از چالشهای بهداشت کودکان و نیازها و انتظارات آنها برای پیشرفت آگاهی یابند.

۲۰.دوره کودکی، دوره رشد مستمر از تولد تا طفولیت، از آغاز پیش دبستانی تا نوجوانی است. از آنجایی که تغییرات تکاملیِ مهم از منظر جسمی، روانی، رشد هیجانی و اجتماعی، انتظارات و هنجارها اتفاق می افتند، هر مرحله از این دوره، اهمیت چشمگیری دارد. مراحل رشد کودک بر یکدیگر انباشته می شوند و پیامدهای هر مرحله به مراحل بعد منتقل می شوند که در نهایت بر بهداشت، تواناییهای بالقوه، مخاطرات و فرصتهای مربوط به کودکان، اثر می گذارند. برای درک چگونگی تأثیر مشکلات بهداشتیِ دوره کودکی بر سلامت عمومی، فهمِ جریان زندگی ضروری است.

۲۱.کمیته اذعان می کند که ظرفیتهای در حال تکاملِ کودکان بر تصمیم گیریهای مستقل آنها درباره مسائل بهداشتی خودشان، تأثیر می گذارند و همچنین یادآور می شود که در ارتباط با چنین تصمیم گیریهایِ خودمختارانه ای، تناقضاتِ جدی به کرات به چشم می خورند زیرا کودکان، که در برابر تبعیض به شدت آسیب پذیر هستند، غالباً کمتر می توانند چنین خودمختاری را اِعمال کنند. بنابراین شروع اجرای سیاستهای حمایتی، و همچنین برخورداری کودکان، والدین و مددکاران بهداشتی از راهنمایی هایِ مکفیِ مبتنی بر حقوق درباره رضایت، موافقت و مَحرمانه بودن، اموری حیاتی هستند.

۲۲.برای درک ظرفیتهای در حال رشد کودکان و اولویتهای متفاوت بهداشتی در سراسر چرخة زندگی و پاسخ به آنها، داده ها و اطلاعاتِ گرداوری و تحلیل شده باید بر اساس استانداردهای بین المللی و بنابر سن، جنس، معلولیت، موقعیت اجتماعی-اقتصادی، جنبه های اجتماعی-فرهنگی و موقعیت جغرافیایی تفکیک شوند. این امر، اِمکان طرح ریزی، توسعه و اجرای سیاستها و مداخلات مؤثر و نظارت بر آنها را ممکن می سازد؛ سیاستها و مداخلاتی که به ظرفیتها و نیازهای در حال تغییر کودکان طی زمان توجه کرده و به فراهم سازیِ خدمات بهداشتیِ مناسب برای همة کودکان، کمک می کنند.

۲۳.مفهوم «بالاترین معیارهای نائل شدنیِ بهداشت»، هم پیش شرطهای زیست شناختی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کودک و هم منابع موجود دولتها، را دربرمی گیرد و به وسیله منابعی تکمیل می شوند که خود توسط سایر منابع در دسترس قرار می گیرند مانند سازمانهای غیردولتی، جامعه بین الملل و بخش خصوصی.

۲۴.حق کودکان به بهداشت، مجموعه ای از آزادیها و حقوق را دربرمی گیرد. آزادی، شامل حق کنترل بر بهداشت و بدن، مانند آزادیِ جنسی و باروری، در راستای اِعمال تصمیم گیریهای مسئولانه است که بنابر بلوغ و ظرفیت در حال رشد، از اهمیت روزافزون برخوردار است. حقوق، شامل دسترسی به طیفی از تسهیلات، کالاها، خدمات و موقعیتهایی است که در راستای برخورداری از بالاترین معیارهای نائل شدنی بهداشت، برابریِ فرصت را برای هر کودک فراهم می کند.

۲۵.کودکان، مستحق برخورداری از خدمات بهداشتیِ برابر هستند مانند خدمات پیشگیری، بهبود، درمان، توانبخشی و مراقبتهای تسکینی. در سطح نخستین، این خدمات باید توأم با کمیت و کیفیت شایسته، کاربردی، قابلیتِ دسترسیِ فیزیکی و مالی برای همه طبقات اجتماعیِ کودکان، و قابل قبول برای همگان فراهم شوند. نظام مراقبتهای بهداشتی نباید فقط از مراقبتهای بهداشتی پشتیبانی کند بلکه باید اطلاعاتِ تخطی از حقوق و بی عدالتیها را نیز به مقامات مربوطه گزارش کند. در سطوح دوم و سوم، مراقبت باید، تا سر حد امکان، توأم با سیستمهای ارجاع کارکردی که اجتماعات و خانواده ها را در همه سطوح نظام بهداشت به یکدیگر مرتبط می کنند، فراهم شود.

۲۶.برنامه های جامع و اولیه مراقبتهای بهداشتی باید توأم با تلاشهای بی چون و چرای مبتنی بر اجتماع، محقق شوند ازجمله مراقبتهای پیشگیرانه، درمان بیماریهای خاص و مداخلات تغذیه ای. مداخلات در سطح اجتماع باید شامل ارائه اطلاعات، خدمات و فراورده ها و همچنین پیشگیری از بیماریها و جراحتها از طریق مثلاً سرمایه گذاری در مکانهای عمومی ایمن، ایمنی جاده ها و آموزش دربارة پیشگیری از خشونت، جراحت و تصادف، باشد.

۲۷.دولتها باید نیروی کارِ به طور مناسب آموزش دیده را به تعداد کافی تضمین کرده تا از خدمات بهداشتی برای همه کودکان پشتیبانی کنند. مقررات، سرپرستی، پاداش و شرایط مناسبِ خدمات، ازجمله برای مددکاران بهداشت در اجتماع نیز مورد نیاز هستند. فعالیتهای توسعه ظرفیت باید تضمین کنند که فراهم کنندگان خدمات با روشِ حساس-به-کودک کار می کنند و هیچ یک از خدماتی را که قانون، حق کودکان اعلام کرده است، از آنها دریغ نمی کنند. سازوکارهای پاسخگویی باید یکپارچه شده تا حفظ استانداردهای تضمین کیفیت، اطمینان داده شود.

28. پاراگراف ۱ ماده ۲۴ تعهدی را بر دوش دولتهای عضو می گذارد که بر مبنای آن، دولتهای عضو باید وجود و قابلیتِ دسترسیِ خدمات بهداشتی و سایر خدمات مربوطه برای همه کودکان را با تمرکز ویژه بر مناطق و جمعیت محروم، تضمین کنند. این امر نیازمند یک نظام اولیه و جامع برای مراقبتهای بهداشتی، یک چارچوب حقوقیِ متناسب و توجه پایدار به تعیین کننده های اساسیِ بهداشت کودکان، است.

۲۹.موانع دسترسی کودکان به خدمات بهداشتی، مانند موانع مالی، نهادی و فرهنگی، باید شناسایی و ریشه کن شوند. ثبت رایگان تولد، یک پیش شرط است و مداخلات حفاظت اجتماعی، مانند امنیت اجتماعی ازجمله اعطای مالی یا یارانه کودک، انتقال پول و مرخصیِ پرداختنیِ والدین، باید به عنوان سرمایه گذاریهای مکمل، محسوب و اجرا شوند.

۳۰.رفتارهای مددجوییِ درمانی به وسیله محیطی که در آن اتفاق می افتند، شکل می گیرند ازجمله وجود خدمات، سطح دانش بهداشت، مهارتهای زندگی و ارزشها. دولتها باید در راستای تضمین محیطی توانا برای ترغیب والدین و کودکان به رفتارهای مناسب مددجوییِ درمانی، تلاش کنند.

۳۱.کودکان باید با توجه به ظرفیتهای در حال رشدشان، به مشاوره ها و رایزنیهای محرمانه بدون رضایت والدین یا قیم قانونی دسترسی داشته باشند. دولتها باید رویه های قانونگذاری را در راستای تعیین مراقبهای شایسته برای کودکانِ بدون خانواده یا قیم قانونی تصریح کنند؛ مراقبهایی که بسته به سن و بلوغ کودک، می توانند از جانب وی، رضایت دهند یا به کودک در اعلام رضایت، کمک کنند. دولتها باید مجوز موافقت کودکان بدون اِذن والد، پرستار یا قیم قانونی را درمورد برخی درمانها و مداخلات پزشکی بررسی کرده و مورد سنجش قرار دهند مانند تست اچ آی وی و خدمات بهداشت باروری و جنسی ازجمله آموزش و راهنمایی درباره بهداشت جنسی، پیشیگری از حاملگی و سقط جنین ایمن.

۳۲.بنابر پاراگراف ۲ ماده ۲۴، دولتهای عضو باید فرایندی را برای شناسایی و بررسیِ سایر مسائل مربوط به حق سلامت کودکان آغاز کنند. حصولِ این امر، علاوه بر سایر موارد، نیازمندِ تجزیه و تحلیلی عمیق از شرایط کنونی و در صورت اقتضا، توأم با رایزنی با کودکان است؛ شرایطی که به اولویت بندیِ مشکلات و واکنشهای بهداشتی و همچنین شناسایی و اجرای مداخلات و سیاستهایی که متأثر از شواهد و نسبت به تعیین کننده های کلیدی و مشکلات بهداشتی پاسخگو هستند، مرتبط است.

۳۳.دولتها نسبت به کاهش مرگ و میر کودکان تعهد دارند. کمیته بر توجه ویژه به مرگ و میر نوزادان پافشاری می کند زیرا سهم آن در مرگ و میر کودکان زیر پنج سال، رو به افزایش است. افزون بر آن، دولتهای عضو باید امراض و مرگ و میر افراد بالغ را، که عموماً کمترین اولویت را دارند، مورد بررسی قرار دهند.

۳۴.مداخلات باید توجه به مرده زایی، عوارض زایمان زودرس، هیپوکسی، وزن کم در زمان تولد، انتقال اچ آی وی از مادر به کودک و سایر عفونتهای منتقله آمیزشی، عفونتهای نوزادان، ذات الریه، اسهال، سرخک، سوءتغذیه و تغذیة ناکافی، مالاریا، حوادث، خشونت، خودکشی و امراض و مرگ و میر مادران نوجوان را دربرگیرد. توصیه می شود که سیستمهای بهداشت در راستای ایجاد مداخلات مزبور برای همه کودکان در بستر زنجیره ای از مراقبتها، تقویت شوند؛ مانند مراقبت از بهداشت کودکان، نوزادان، مادران و باروری، ازجمله آزمایش برای بیماریهای مادرزادی، خدمات برای زایمان ایمن و مراقبت از نوزادان.

۳۵.دولتها باید بر افزایش مداخلاتِ ساده، ایمن و کم هزینه ای که مؤثر بودن آنها ثابت شده است، تأکید ویژه داشته باشند مانند درمانهای مبتنی بر اجتماع برای ذات الریه، اسهال و مالاریا. همچنین دولتها باید توجه ویژه به تضمین حمایت و ترویج کاملِ روشهای شیردهی از پستان، داشته باشند.

۳۶.دولتها باید دسترسی جهانیِ کودکان به خدمات مراقبتهای بهداشتی اولیه را در اولویت قرار دهند. این خدمات باید، تا جایی که امکان دارد، نزدیک به محل زندگی کودکان و خانواده هایشان، به ویژه در محیطهای اجتماعات، فراهم شوند. در حالی که جزئیات پیکربندی و محتوای هر یک از خدمات، از کشوری به کشور دیگر متفاوت است اما در همه موارد، سیستمهای مؤثرِ بهداشتی موردنیاز خواهند بود شامل: یک سازوکار مستحکمِ مالی؛ نیروی کار به خوبی آموزش دیده همراه با حقوق مکفی؛ اطلاعات قابل اتکا به عنوان مبنایی برای تصمیمها و سیاستها؛ نگهداریِ مناسب از تسهیلات و سیستمهای لجستیک برای تحویل داروها و فناوریهای باکیفیت؛ و حکمرانی و رهبری قدرتمند. تأمین مدارس با خدمات بهداشتی، فرصتی مهم را برای ارتقای بهداشت، معاینه بیماری و افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی برای کودکانِ حاضر در مدرسه فراهم می سازد.

۳۷.بسته های پیشنهادیِ خدمات مانند مداخلات ضروری، لوازم و دستورالعملهای لازم برای بهداشت باروری، مادران، نوزادان تازه به دنیا آمده و کودکان، باید مورد استفاده قرار بگیرند.^۱۱ دولتها متعهد هستند که همه داروهای حیاتی ذکرشده در «نمونه فهرستِ داروهای حیاتی از سوی سازمان جهانی بهداشت»، ازجمله فهرست داروهای کودکان (در صورت امکان، با فرمول سازیِ طب کودکان)، را موجود، قابل دسترس و مقرون به صرفه فراهم کنند.

۳۸.کمیته نگران افزایش بیماریهای سلامت روان در میان نوجوانان است مانند اختلالات رشد و رفتاری؛ افسردگی؛ اختلال در خورد و خوراک؛ اضطراب؛ ضربه های روانیِ ناشی از آزارواذیت، غفلت، خشونت یا استثمار؛ مصرف الکل، دخانیات و مواد؛ رفتارهای وسواسی مانند استفاده افراطی از اینترنت و سایر فناوریها و اعتیاد به آنها؛ و خودزنی و خودکشی. پذیرشِ نیاز به توجه بیشتر به مسائل رفتاری و اجتماعی که سلامت روانی، رفاه روانی-اجتماعی و رشد هیجانیِ کودکان را تضعیف می کنند، رو به رشد است. کمیته درباره پزشکی سازی و نهادینه سازی هشدار می دهد و قویاً از دولتهای عضو می خواهد تا در راستای رسیدگی به بیماریهای سلامت روان در میان کودکان و نوجوانان و همچنین سرمایه گذاری در رویکردهای مراقبتهای اولیه که تشخیص زودهنگامِ مشکلات روانی-اجتماعی، عاطفی و ذهنیِ کودکان و درمان آنها را تسهیل می کنند، به اتخاذ رویکردی مبتنی بر بهداشت عمومی و حمایتهای روانی-اجتماعی متعهد شوند.

۳۹.دولتها متعهد هستند که درمان و توانبخشیِ مکفی را، همراه با پرهیز از تجویز داروهای غیرضروری، برای کودکان دارای اختلالات سلامت روان و روانی-اجتماعی فراهم کنند. قطعنامه مجمع جهانی بهداشت درباره فشارِ جهانی نسبت به اختلالات سلامت روان و نیاز به پاسخی هماهنگ و جامع از سوی بخشهای سلامت و اجتماعی در سطح کشوری^۱۲، متذکر می شود که شواهدی فزاینده از مداخلاتی وجود دارد که سلامت روان را بهبود بخشیده و از اختلالات روان به ویژه در کودکان، پیشگیری می کنند. در راستای گسترش مداخلات مزبور، کمیته فویاً دولتها را تشویق می کند که با همکاری خانواده ها و اجتماعات و از طریق دامنه ای از سیاستها و برنامه های مرتبط با هر بخش شامل بهداشت، آموزش و حمایت (عدالت کیفری)، مداخلات را به جریان اصلی تبدیل کنند. کودکانی که به واسطه خانواده ها و محیط اجتماعی یشان در معرض خطر قرار دارند، به توجه ویژه برای افزایش مهارتهای مقابله و مهارتهای زندگی و ترویج محیطهای محافظتی و حمایتی نیاز دارند.

۴۰.تشخیص و شناسایی چالشهای خاصِ مرتبط با بهداشت کودکان در شرایط اضطرار، که آنها را تحت تأثیر قرار می دهند، ضرورت دارد مانند شرایطی که به دلیل فجایع طبیعی یا انسانی، منجر به آوارگی گسترده افراد می شود. همه تدابیرِ محتمل باید اتخاذ شوند تا دسترسیِ بی وقفه همه کودکان به خدمات بهداشتی تضمین شود، کودکان بتوانند به خانوده هایشان (دوباره) بپیوندند، و نه تنها از طریق حمایتهای فیزیکی مانند خوراک و آبِ آشامیدنی صیانت شوند، بلکه مراقبتهای والدینی یا سایر مراقبتهای روانی-اجتماعیِ ویژه نیز در راستای پیشگیری با مقابله با ترسها و ضربه های روانی، تشویق و ترغیب شوند.

۴۱.دولتها باید فناوریهای نوین و اثبات شده را، به محض فراهم سازی، در سیاستها و خدمات مرسوم کنند. تشکیلات سیار و تلاشهای اجتماع-محور می توانند برخی مخاطرات را به طور چشمگیری، کاهش دهند و باید در سطح جهانی، دردسترس قرار بگیرند، مانند: مصون سازی در برابر بیماریهای متداول دوران کودکی؛ نظارت بر رشد و تکامل به ویژه در ابتدای کودکی؛ واکسیناسیون دختران در برابر ویروس پاپیلوم انسانی؛ تزریق زهرواره کزاز به زنان حامله؛ آب درمانیِ دهانی و مکملِ زینک برای درمان اسهال؛ آنتی بیوتیک و داروهای ضدویروسِ حیاتی؛ مکملهای ریزمغذی مانند ویتامینهای A و D، نمک یددار و مکملهای آهن؛ و کاندوم. مددکاران بهداشت باید در صورت نیاز، خانواده ها را درباره چگونگیِ دسترسی و اجرایِ فناوریهایِ ساده مذکور، راهنمایی کنند.

۴۲.اهمیت نقش بخش خصوصی، شامل بنگاههای تجاری و سازمانهای غیرانتفاعیِ تأثیرگذار بر بهداشت، در توسعه و بهبود فناوریها، داروها، تجهیزات، مداخلات و فرایندهایی که به پیشرفتهای چشمگیر در بهداشت کودکان منجر می شوند، رو به افزایش است. دولتها باید اطمینان دهند که مزایا و منافع، به دست همه کودکانِ نیازمند بدانها، خواهد رسید. دولتها باید شراکت بخش دولتی و خصوصی و ابتکارات پایداری را نیز تشویق و ترغیب کنند که این امر می تواند منجر به افزایش دسترسی و تواناییِ پرداخت به فناوریهایِ بهداشتی شود.

۴۳.در راستای تحقق تعهدات دولتها به تضمین دسترسی به مواد غذاییِ مکفی از مواد مغذی، متناسب با فرهنگ و ایمن^۱۳ و مبارزه با سوءتغذیه، لازم است تا تدابیر و اقدامات، بنابر شرایط و موقعیتهای خاص اتخاذ شوند. مداخلاتِ مؤثر و مستقیمِ تغذیه ای برای زنان حامله شامل مقابله با کم خونی و کمبود ید و فولیک اسید و همچنین تأمین مکملهای کلسیم می باشد. پیشگیری و مدیریت تشنج زایمان و تشنج پیش از آن، باید برای همه زنان در سن باروری تضمین شود تا سلامت آنها ارتقا یافته و تکامل سالمِ جنین و نوزادان اطمینان داده شود.

۴۴.تغذیه محض با شیر مادر برای نوزادان تا ۶ماهگی باید حمایت و ترویج داده شود و تغذیه با شیر مادر ترجیحاً باید تا سن دو سالگی و در صورت امکان، همراه با مکملهای غذاییِ مناسب ادامه یابد. تعهدات دولتها در این حوزه در چارچوب «صیانت، ترویج و حمایت» تعریف شده و به اتفاق آرا، مورد پذیرش مجمع جهانی بهداشت قرار گرفته است. ^۱۴ دولتها باید استانداردهای مقبول جهانی مرتبط با حق کودکان به بهداشت را در قوانین داخلی مرسوم، اجرا و الزام کنند ازجمله «مجموعه دستورات بین المللیِ بازاریابی برای جایگزینهای شیر مادر» و قطعنامه های متعاقب مرتبط با آن از سوی مجمع جهانی بهداشت و همچنین «چارچوب کنوانسیون مجمع جهانی بهداشت درباره کنترل دخانیات». در راستای ترویج حمایت از مادران بر حسب حاملگی و شیردهی در جامعه و محیط کار و خدمات میسر و قابل پرداختِ مراقبت از کودکان، باید تدابیری ویژه مطابق با «کنوانسیونِ شماره ۱۸۳ (۲۰۰۰) سازمان بین المللی کار» در خصوص اصلاح «کنوانسیون صیانت از مادران (اصلاح شده)» ۱۹۵۲، اتخاذ شوند.

۴۵.تغذیه مکفی و نظارت بر رشد در ابتدای کودکی، از اهمیت والایی برخوردار هستند. در صورت لزوم، مدیریت یکپارچه سوءتغذیه های شدید و بحرانی باید از طریق تسهیلات و مداخلات اجتماع-محور و همچنین درمان سوءتغذیه های نیمه-بحرانی مانند مداخلات تغذیه درمانی، توسعه یابد.

۴۶.تغذیه در مدارس برای تضمین دسترسیِ روزانه همه شاگردان به خوراک لازم است. این امر می تواند منجر به افزایش توجه کودکان به یادگیری و افزایش ثبت نام در مدارس شود. کمیته توصیه می کند که تغذیه در مدارس با آموزشِ تغذیه و بهداشت آمیخته شود مثلاً ساخت باغچه در مدارس و آموزش آموزگاران در راستای بهبود تغذیه کودکان و عادات سالمِ خوراکیِ آنها.

۴۷.دولتها باید با معضل چاقی در کودکان مقابله کنند زیرا این معضل با فشار خون بالا، نشانه های زودهنگامِ بیماریهای قلب-عروقی، مقاومت در برابر انسولین، اثرات روانشناختی، احتمال بیشتر برای ابتلا به چاقی در بزرگسالی و مرگ زودرس مرتبط است. دسترسی کودکان به «غذاهای آماده» سرشار از چربی، شکر یا نمک، انرژیِ متراکم و فاقد ریزمغذی و همچنین نوشیدنیهای حاوی سطوح بالایی از کافئین یا سایر مواد بالقوه مضر، باید محدود شود. بازاریابی برای مواد مزبور- به ویژه در زمانی که کودکان، کانون بازاریابی هستند- باید تحت نظارت قرار گرفته و عَرضه آنها در مدارس و سایر مکانها نیز باید تحت کنترل قرار بگیرد.

۴۸.آب آشامیدنی ایمن و سالم و تخلیه بهداشتیِ فاضلاب در راستای برخورداریِ کامل از زندگی و سایر حقوق بشر، حیاتی هستند.^۱۵ دوایر دولتی و مقامات محلیِ مسئول نسبت به آب و تخلیه بهداشتیِ فاضلاب باید تعهدات خود را برای کمک به تحقق حق کودکان به بهداشت به رسمیت بشناسند و به طور فعال شاخص های کودکان را در مورد سوءتغذیه کودکان، اسهال و سایر بیماریهای ناشی از آب و سایز خانوارها در زمان طرح ریزی و اجرای توسعه زیرساختها و نگهداری از خدمات آب و همچنین در زمان تصمیم گیری درباره حداقل تخصیص و قطع خدمات موردتوجه قرار دهند. دولتها از تعهداتشان هرگز معاف نخواهند شد حتی اگر آب و تخلیه بهداشتیِ فاضلاب، خصوصی سازی شود.

۴۹.دولتها باید برای مقابله با خطرات و مخاطراتِ آلودگیهای زیست محیطیِ محلی که به سلامت کودکان در همه موقعیتها آسیب می زنند، تدابیر لازم را اتخاذ کنند. مسکن مناسب مانند امکانات آشپزیِ بدون خطر، محیط بدون دخانیات، تهویه هوای مناسب، مدیریت مؤثر فضولات و پسماندهای ناشی از مناطق مسکونی و محیطهای نزدیک، عدم وجود کپک و سایر مواد سمی، و بهداشت خانواده، الزامات اصلی برای تربیت و تکاملی سالم هستند. دولتها باید تأثیرات زیست محیطیِ ناشی از فعالیتهای تجاری را تحت کنترل و نظارت قرار دهند زیرا ممکن است حق کودکان به بهداشت، امنیت غذایی و دسترسی به آب آشامیدنی ایمن و به تخلیه بهداشتیِ فاضلاب را تضییع کنند.

۵۰.کمیته، توجهات را به ارتباط محیط زیست، فراتر از آلودگی زیست محیطی، با بهداشت کودکان جلب می کند. مداخلات زیست محیطی باید، در کنار سایر موارد، با تغییرات اقلیمی مقابله کند زیرا این امر یکی از بزرگترین تهدیدهای سلامت کودکان و تشدیدکننده تبعیضهای بهداشتی است. ازاینرو، دولتها باید دغدغه های مربوط به بهداشت کودکان را در کانون سازگاری با تغییرات اقلیمی و راهبردهای کاهش آن، قرار دهند.

۵۱.کمیته متذکر می شود که مرگ و میر و ناخوشیهای قابل پیشگیریِ مادران، نقض جدیِ حقوق بشرِ زنان و دختران قلمداد می شوند و حق آنها و کودکانشان به بهداشت را در معرض تهدیدات خطیر قرار می دهند. حاملگی و تولد نوزاد، فرایندهایی طبیعی همراه با مخاطراتِ شناخته شده بهداشتی و سلامت هستند که در صورت تشخیص زودهنگام، نسبت به واکنشهای پیشگیری و درمانی، حساسیت نشان می دهند. شرایط مخاطره می تواند در دوران حاملگی، زایمان و دوران قبل و بعد از تولد اتفاق بیافتند و تأثیرات کوتاه و بلندمدت بر سلامت و رفاه هم مادر و هم کودک بگذارند.

۵۲.کمیته دولتها را به پذیرش رویکردهای بهداشتیِ حساس به کودک در سراسر دوران متفاوت کودکی تشویق می کند ازجمله (الف) ابتکارهای بیمارستانیِ دوستدار کودک^۱۶ که از مراقبتِ داخلی و تغذیه با شیر مادر صیانت و حمایت کرده و آنها را ترویج می دهد؛ (ب) سیاستهای بهداشتی دوستدار کودک با تمرکز بر آموزش مددکاران بهداشتی در راستای فراهم سازیِ خدمات باکیفیت به گونه ای که ترس، اضطراب و رنج کودکان و خانواده هایشان را به حداقل برسانند؛ و (پ) خدمات بهداشتی دوستدار نوجوانان که آن دسته از خبرگان بهداشت و تسهیلات بهداشتیِ پذیرا و حساس به نوجوانان را می طلبند که برای محرمیت و رازداری و ارائة خدمات مقبول نوجوانان احترام قائل هستند.

۵۳.مراقبتهایی که زنان قبل، حین و پس از حاملگی دریافت می کنند، پیامدهایی ژرف بر سلامت و تکامل کودکانشان می گذارد. تحقق تعهد به تضمین دسترسی جهانی به بسته های جامع مداخلات جنسی و بهداشت باروری باید برمبنای مفهوم زنجیره مراقبت از پیش از حاملگی، حین حاملگی، زایمان و در سراسر دوره پس از زایمان، باشد. مراقبتهای بهنگام و با کیفیت مناسب در سراسر دوره های مزبور، فرصتهایی مهم را برای پیشگیری از انتقال بیماری به نسلهای آتی به وجود می آورد و تأثیر زیادی بر سلامت کودک در سراسر جریان زندگی وی می گذارد.

۵۴.برخی مداخلات که باید در طول زنجیره مزبور وجود داشته باشند، عبارت اند از: بهبود ضروری بهداشت و پیشگیریهای حیاتیِ بهداشتی، و مراقبتهای درمانی ازجمله پیشگیری از کزاز نوزادی، مالاریا در زمان حاملگی و سفلیسِ مادرزادی؛ مراقبتهای تغذیه ای؛ دسترسی به آموزش، اطلاعات و خدمات بهداشت باروری و جنسی؛ آموزش رفتارهای بهداشتی (برای مثال در ارتباط با استعمال دخانیات و مصرف مواد)؛ آمادگی برای تولد؛ شناخت زودهنگام و مدیریت عوارض بیماریها؛ خدمات سقط جنین ایمن و مراقبتهای پس از آن؛ مراقبتهای حیاتیِ زایمان؛ پیشگیری از انتقال اچ ای وی از مادر به فرزند، و مراقبت و درمان زنان و اطفال مبتلا به اچ ای وی. مراقبتهای مادران و نوزادان پس از زایمان باید عدم جداییِ غیرضروری مادر از کودکش را تضمین کنند.

۵۵.در راستای ایجاد محدودیت برای بازاریابی و ترویج نامناسبِ جایگزینهای شیر مادر، کمیته مداخلات حمایت اجتماعی مانند تضمین پوشش جهانی یا دسترسی مالی به مراقبتها، مرخصی با حقوق والدین و سایر مزایای تأمین اجتماعی، و همچنین قانونگذاری را توصیه می کند.

۵۶.با توجه به نرخ بالای جهانیِ حاملگی در میان نوجوانان و تضاعف مخاطرات مرتبط با ناخوشی و مرگ و میر، دولتها باید تضمین کنند که دستگاهها و خدمات سلامت، توانایی رفع نیازهای خاصِ بهداشت باروری و جنسیِ نوجوانان را دارند مانند تنظیم خانواده و خدمات سقط جنین ایمن. دولتها باید در راستای تضمین توانایی دختران به اتخاذ تصمیمات خودمختار و آگاهانه درباره بهداشت باروری خود، تلاش کنند. اِعمال تبعیض به دلیل حاملگیِ نوجوانان، مانند اخراج از مدرسه، باید ممنوع شده و وجود فرصتها برای تحصیل مستمر باید تضمین شود.

۵۷.نقش حیاتیِ مردان و پسران در طرحهای مربوط به حاملگی و زایمان سالم و تضمین عمل به آن، باید مورد توجه قرار گیرد. ازاینرو، دولتها باید فرصتهای گفت و گو، آموزش و آگاهی برای پسران و مردان را با سیاستها و طرحهایشان در زمینه خدمات بهداشت کودکان، باروری و جنسی، تلفیق کنند.

۵۸.تعهدات تحت این مفاد، شامل فراهم سازیِ اطلاعات مربوط به بهداشت و حمایت در بکارگیریِ آن اطلاعات، می شود. اطلاعات مربوط به بهداشت باید از نظر فیزیکی قابل دسترس، قابل درک و مناسب با سن و سطح آموزش کودکان باشد.

۵۹.کودکان به دریافت اطلاعات در همه بخشهای بهداشت و آموزشِ آن، نیاز دارند تا بتوانند برای سبک زندگی خود، تصمیمهای آگاهانه بگیرند و به خدمات بهداشتی دسترسی داشته باشند. اطلاعات و آموزش مهارتهای زندگی باید دامنه وسیعی از موضوعات بهداشتی را شامل شوند مانند: خوراک سالم و ترویج فعالیت جسمانی، ورزش و تفریح؛ پیشگیری از حوادث و جراحت؛ تخلیه بهداشتی فاضلاب، شست و شوی دست و سایر روشهای بهداشت فردی؛ و خطرات مصرف الکل، دخانیات و مواد روان گردان. اطلاعات و آموزش باید شامل اطلاعات مناسب درباره حق کودکان به بهداشت، تعهدات دولتها، و چگونگی و امکان دسترسی به خدمات و اطلاعات بهداشتی باشند و باید به عنوان بخش اصلیِ برنامه مدارس و در همه خدمات بهداشتی مقرر شوند و همچنین در سایر موقعیتها، برای کودکانی که در مدارس حضور ندارند نیز فراهم شوند. لوازم فراهم سازی اطلاعات بهداشتی باید با همکاری کودکان طراحی شوند و در دامنه وسیعی از مکانهای عمومی، گسترده شوند.

۶۰.آموزش بهداشت باروری و جنسی باید شامل خودآگاهی و دانش درباره بدن باشد مانند آناتومی، فیزیولوژی و جنبه های عاطفی، و همچنین باید برای همه کودکان، دختران و پسران قابل دسترس باشد. آموزش بهداشت باروری و جنسی باید محتوای بهداشت جنسی و رفاه را دربرگیرد مانند اطلاعات درباره تغییرات بدن و فرایندهای بلوغ، و به گونه ای طراحی شود که کودکان بتوانند درباره بهداشت باروری و پیشگیری از خشونتهای مبتنی بر جنسیت، دانش و آگاهی کسب کنند و رفتارهای مسئولیت پذیرِ جنسی را فرا بگیرند.

۶۱.اطلاعات درباره بهداشت کودکان باید برای همه والدین، به صورت فردی یا گروهی، خانواده های گسترده و سایر پرستاران و از طریق انواع روشها فراهم شود مانند درمانگاههای بهداشتی، برگزاری کلاس برای والدین، جزوات اطلاعات عمومی، نهادهای حرفه ای، سازمانهای فعال در اجتماعات و رسانه ها.

۶۲.کودکان در اجتماعات و به طور کل کشور، با چالشهای اساسیِ بهداشتی رو به رو می شوند. از اینرو ارتقای بهداشت و پیشگیری، باید به چالشهای مزبور توجه کنند. این چالشها شامل بیماریها و سایر چالشهای بهداشتی ازجمله حوادث، خشونت، سوءمصرف مواد و مشکلات روانی-اجتماعی و سلامت روان می شوند. مراقبتهای بهداشتی پیشگیرانه باید به بیماریهای مسری و غیرمسری، توجه کند و ترکیبی از مداخلات زیست-پزشکی، رفتاری و ساختاری را دربرگیرند. پیشگیری از بیماریهای غیرمسری باید زودهنگام شروع شود و در راستای عمل به آن، باید سبک زندگی سالم و بدون خشونت برای زنان حامله، همسرانشان/شریکهایشان و فرزندان جوان مورد حمایت قرار گرفته و ترویج داده شود.

۶۳.کاهش فشار جراحتهای کودکان، نیازمند راهبردها و تدابیری است که غرق شدن، سوختن و سایر حوادث را کاهش دهند. راهبردها و تدابیر مزبور باید برخی موارد را دربرگیرند ازجمله: قانونگذاری و الزام به اجرا؛ اصلاح زیست محیطی و محصولات؛ بازدیدهای حمایتی از خانه و ارتقای جنبه های ایمنی؛ توسعه مهارتها، آموزش و تغییرات رفتاری؛ پروژه های اجتماعی؛ مراقبتهای پیش از بیمارستان و م حاد، و توانبخشی. تلاشها برای کاهش تصادفهای جاده ای باید شامل قانونگذاری برای استفاده از کمربند ایمنی و سایر وسایل ایمنی باشد و دسترسی به حمل و نقل ایمن را برای کودکان تضمین کند و در طرح ریزیهای جاده ای و کنترل ترافیک، آنها را مورد توجه ویژه قرار دهد. در این خصوص، پشتیبانی از رسانه و صنعت مربوطه ضروری است.

۶۴.در راستای شناخت خشونت به عنوان دلیل مهمِ مرگ و میر و امراض در کودکان، به ویژه نوجوانان، کمیته تأکید می کند که ساخت هر گونه محیط باید کودکان را در برابر خشونت صیانت کند و آنها را به مشارکت در تغییر رفتارها و نگرشها در خانه، مدارس و مکانهای عمومی تشویق کند. کمیته همچنین تأکید می کند که برای پرورش سالم کودکان، باید از والدین و پرستاران پشتیبانی کرد و نگرشهایی را که موجب تداوم تحمل خشونت، به هر شکلی، و اغماض آن، می شوند، به چالش کشید مثلاً از طریق کنترل نمایش خشونت در رسانه های جمعی.

۶۵.دولتها باید از کودکان در برابر حلّالها، الکل، دخانیات و مواد نامشروع صیانت کنند، گرداوری شواهد مرتبط را افزایش دهند و تدابیر مقتضی را برای کاهش مصرف مواد مزبور در میان کودکان، اتخاذ نمایند. توصیه می شود در فضاهایی که کودکان گرد هم جمع می شوند مانند رسانه ها و همچنین در نشریه های دردسترس کودکان، بهتر است که تبلیغات، فروش و ترویج فروش موادِ مضر برای سلامت آنها، تحت کنترل درآیند و تعدیل شوند.

۶۶.کمیته دولتهای عضو را که هنوز چنین اقدامی نکرده اند، تشویق می کند تا کنوانسیونهای بین المللیِ کنترل موادمخدر و همچنین چارچوب کنوانسیون مجمع جهانی بهداشت درباره کنترل دخانیات را به تصویب برسانند. کمیته بر اهمیت پذیرش رویکردی مبتنی بر حقوق برای مصرف مواد تأکید می کند و توصیه می کند که در صورت اقتضا، راهبردهای کاهش آسیب باید برای حداقل سازیِ عواقب منفی سوءمصرف مواد بر سلامت، به کار گرفته شوند.

۶۷.والدین، مهمترین منبع برای تشخیص زودهنگام و مراقبتهای اولیه از کودکان خردسال و مهترین عامل صیانت کننده از نوجوانان در برابر رفتارهای پرمخاطرةه این دوره مانند مصرف مواد و رابطه جنسیِ غیرمحافظتی، هستند. همچنین، والدین در پیشبرد رشد سالم کودکان، صیانت از آنها در برابر آسیبهای ناشی از حوادث، جراحتها و خشونت و تسکین اثرات منفیِ رفتارهای پرمخاطره، نقش اصلی و کانونی را ایفا می کنند. فرایندهای جامعه پذیری کودکان، برای درک و تطبیق با دنیایی که در آن بزرگ می شوند، ضروری هستند. فرایندهای مزبور، به شدت تحت تأثیر والدین، خانواده گسترده و پرستارانِ کودکان قرار می گیرند. دولتها باید مداخلات مبتنی بر شواهد را اتخاذ کنند تا از فزرندپروریِ مناسب، مثلاً آموزش مهارتهای فزرندپروری، پشتیبانی کرده و همچنین از مشاوره های خانواده و گروهی، به ویژه برای خانواده هایی که با مشکلات سلامت کودکان و سایر چالشهای اجتماعی دست و پنجه نرم می کنند نیز حمایت کنند.^۱۸

۶۸.با توجه به عواقب تنبیه بدنی بر بهداشت کودکان، مانند جراحتهای مهلک و غیرمهلک و پیامدهای روانی و عاطفی، کمیته متذکر می شود که دولتها، متعهد به اتخاذ تدابیر مناسب قانونگذاری، اجرایی، اجتماعی و آموزشی هستند تا تنبیه بدنی و سایر شیوه های ظالمانه و تحقیرکننده تنبیه در همه موقعیتها ازجمله خانه، ریشه کن شود.

۶۹.خدمات تنظیم خانواده باید در دل خدمات جامع بهداشت باروری و جنسی قرار گیرند و همچنین باید آموزش امور جنسی، مثلاً مشاوره، را نیز دربرگیرند. خدمات تنظیم خانواده باید به عنوان بخشی از زنجیره خدمات، مشروحه در ماده ۲۴، پاراگراف ۲ (د)، در نظر گرفته شوند. خدمات تنظیم خانواده باید برای توانمندسازی همه زوجها و افراد در راستای تصمیم گیریهای آزادانه و مسئولانه باروری و جنسی، مانند تعداد فرزندان و فاصله سنیِ بین آنها، طراحی شوند و همچنین اطلاعات و ابزار مناسب برای اتخاذ چنین تصمیماتی نیز در اختیار افراد قرار گیرد. تضمین دسترسی محرمانه و جهانی به کالاها و خدمات برای نوجوانان مؤنث و مذکر، باید مورد توجه قرار گیرد. دولتها باید اطمینان دهند که نوجوانان از هیچ گونه اطلاعات و خدمات بهداشت باروری و جنسی به دلیل مخالفتهای عرضه کنندگان، محروم نیستند.

۷۰.روشهای پیشگیریِ کوتاه مدت مانند کاندوم، روشهای هورمونی و پیشگیری اضطراری، باید به سادگی و بی درنگ برای نوجوانانی که آمیزش جنسی برقرار می کنند، فراهم شوند. روشهای پیشگیری بلندمدت و پایدار نیز باید فراهم شوند. کمیته توصیه می کند که دولتها، دسترسی به خدمات سقط جنین ایمن و مراقبتهای پس از سقط را، فارغ از قانونی بودن یا نبودن سقط جنین، تضمین کنند.

۷۱.دولتها در ارتباط با حقوق بشر، ازجمله حقوق کودکان، سه دسته تعهد دارند: احترام به آزادیها و استحقاقِ حقوق، صیانت از آزادیها و استحقاق حقوق در برابر اشخاص ثالث یا تهدیدهای اجتماعی یا محیطی، و تحقق استحقاق حقوق از طریق تسهیلات یا تدارکات مستقیم. بنابر ماده ۴کنوانسیون، دولتهای عضو باید با استفاده از حداکثر منابع موجودِ خود و در صورت نیاز، در چارچوب همکاریهای بین المللی، حقوق کودکان به بهداشت را تحقق بخشند.

۷۲.همه دولتها، فارغ از سطح توسعه، باید برای ایفای تعهدات مزبور به عنوان اولویت خود و بدون هیچ گونه تبعیض، فوراً اقدام کنند. حتی اگر عدم کفایت منابع موجود اثبات شود، همچنان دولتها ملزم هستند که برای تحقق کامل حق کودکان به بهداشت، اقدامات هدفمند را با حداکثر سرعت و اثرگذاری، اتخاذ کنند. فارغ از منابع، دولتها متعهد هستند که هیچ گونه اقدامات واپسگرایانه را که مانع از بهره مندی کودکان از حق بهداشت می شوند، اتخاذ نکنند.

۷۳.بنابر حق کودکان به بهداشت، تعهدات اصلی عبارت اند از:
(الف)بررسی محیط سیاستگذاری و قانونگذاری در سطح ملی و محلی و در صوت نیاز، اصلاح قوانین و سیاستها؛(ب) تضمین پوشش جهانیِ خدمات باکیفیتِ اولیه بهداشتی مانند پیشگیری، ارتقای بهداشت، خدمات مراقبتی و درمانی، و داروهای حیاتی؛(پ) ارائه پاسخی مناسب به تعیین کننده های مهم بهداشت کودکان؛ و(ت) توسعه، اجرا، نظارت و سنجش برنامه های اجراییِ بودجه بندی شده و سیاستهایی که در راستای تحقق حق کودکان به بهداشت، موجب برقراریِ رویکردی مبتنی بر حقوق می شوند.

۷۴.دولتها باید اثبات کنند که به تحقق تدریجیِ همه تعهداتِ تحت ماده ۲۴، متعهد هستند و این تعهد را، حتی در زمینه بحرانهای سیاسی یا اقتصادی یا شرایط اضطرار، در اولویت قرار می دهند. در این راستا، لازم است که بهداشتِ کودکان و سیاستها، برنامه ها و خدمات مرتبط با آن، به شیوه ای پایدار طرح ریزی، طراحی، تأمین مالی و اجرا شوند.

۷۵.دولت مسئولیت تحقق حق کودکان به بهداشت را برعهده دارد، حتی اگر وظیفه تأمین خدمات را به متولیان غیردولتی محول کرده باشد. علاوه بر دولت، دامنه ای گسترده از متولیان غیردولتی که اطلاعات و خدمات مرتبط با بهداشت کودکان و تعیین کننده های مهم آن را فراهم می کنند، اثرات و وظایفی خاص را در این خصوص برعهده دارند.

۷۶.دولتها متعهد هستند که آگاهی را نسبت به مسئولیتهای متولیان غیردولتی، افزایش دهند و تضمین کنند که همه متولیان غیردولتی، مسئولیتهای خود را نسبت به کودکان می شناسند، به آن احترام می گذارند و تحقق می بخشند و در صورت نیاز، رویه های ارزیابی بایسته را نیز اِعمال می کنند.

۷۷.کمیته از همه متولیان غیردولتی فعال در خدمات بهداشتی و ارتقای بهداشت، به ویژه بخش خصوصی، شامل صنعت داروسازی و فناوری سلامت و همچنین رسانه های جمعی و عرضه کنندگان خدمات بهداشتی، می خواهد تا همسو با مفاد کنوانسیون اقدام کنند و پیرویِ همه شرکایی که از جانب آنها خدمات ارائه می دهند را نیز تضمین کنند. برخی از شرکای مزبور عبارت اند از: سازمانهای بین المللی، بانکها، مؤسسات مالی منطقه ای، شرکای جهانی، بخش خصوصی (بنیادها و صندوقهای خصوصی)، خیرین و سایر نهادهای عرضه کنندة خدمات یا حمایتهای مالی برای بهداشت کودکان، به ویژه در بحرانهای انسانی یا موقعیتهای ناپایدار سیاسی.

۷۸.مسئولیتهای والدین و سایر پرستاران، صراحتاً به برخی از مفاد کنوانسیون اشاره می کند. والدین همیشه باید مسئولیتهای خود را در راستای عالیترین منافع کودک، و در صورت نیاز با حمایت دولت، تحقق بخشند. با توجه به ظرفیتهای در حال رشد کودکان، والدین و پرستاران باید کودکان را پرورش دهند و از آنها صیانت و حمایت کنند تا با سلامت و تندرستی، رشد و تکامل یابند. اگرچه در ماده ۲۴، پاراگراف ۲ (و)، صراحتاً بیان نشده است اما، کمیته هرگونه اشاره به والدین را، اشاره به دیگر مراقبها در نظر می گیرد.

۷۹.همه عرضه کنندگان خدمات بهداشتی، مانند متولیان غیردولتی، باید همه مفاد مربوطه کنوانسیون و همچنین ضوابط فراهم سازی، دسترسی، پذیرش و کیفیت، مشروحه در فصل ششم، بخش ث از اظهارنظر عمومی کنونی، را در طراحی، اجرا و سنجشِ برنامه ها و خدمتشان، تلفیق و اِعمال کنند.

۸۰.در راستای احترام به حقوق بشر که همه حقوق مندرج در کنوانسیون را دربرمی گیرد، کلیه بنگاههای تجاری متعهد به انجام ارزیابی بایسته هستند. دولتها باید بنگاهها را ملزم سازند تا ارزیابی بایسته از حقوق کودکان را اَدا کنند. این امر تضمین می کند که بنگاههای تجاری، اثرات منفی خود را، مثلاً به دلیل روابط تجاری و فعالیتهای جهانی، بر حق کودکان به بهداشت می شناسند، از آنها پیشگیری می کنند و کاهش می دهند. بنگاههای تجاری بزرگ باید به عمومی سازیِ تلاشهای خود برای مقابله با پیامدهای فعالیتهایشان بر حقوق کودکان، تشویق شده و در صورت اقتضا، ملزم به آن شوند.

۸۱.در میان سایر مسئولیتها و در همه زمینه ها، شرکتهای خصوصی باید: از اشتغال کودکان در شرایط کاریِ خطرناک خودداری کنند و تضمین کنند که قانون حداقل سن اشتغال برای کودکان را رعایت می کنند؛ از مجموعه دستورات بین المللیِ بازاریابی برای جایگزینهای شیر مادر، و همچنین قطعنامه های متعاقب آن از سوی مجمع جهانی بهداشت پیروی کنند؛ تبلیغاتِ غذاهای حاوی انرژی متراکم و فاقد ریزمغذیها، و نوشیدنهای حاوی سطوح بالایِ کافئین یا سایر مواد مضرِ بالقوه برای کودکان را محدود کنند؛ و از تبلیغات، بازاریابی و فروش دخانیات، الکل و سایر مواد مسموم کننده یا از بکارگیریِ تصاویر کودکان خودداری کنند.

۸۲.کمیته، تأثیر عمیق بخش داروسازی بر سلامت کودکان را تصدیق می کند و از شرکتهای دارویی می خواهد تا در راستای افزایش دسترسی کودکان به دارو، تدابیر ویژه را توأم با توجه ویژه به «رهنمودهای حقوق بشر» برای «شرکتهای دارویی» در ارتباط با «دسترسی به دارو»، اتخاذ کنند.^۱۹ در عین حال، دولتها باید اطمینان دهند که شرکتهای دارویی بر مصرف تجویزهای افراطی و جلوگیری از ترویج آن و همچنین مصرف مواد و داروها برای کودکان نظارت می کنند. حقوق مالکیت معنوی نباید به گونه ای اِعمال شود که داروها یا اقلام ضروری و حیاتی، برای فقرا غیرقابل پرداخت شوند.

۸۳.شرکتهای خصوصیِ بیمه سلامت باید عدم تبعیض در میان زنان حامله، کودکان یا مادران در همه بخشهای ممنوعه، و همچنین ترویج برابری برمبنای اصل همبستگی از طریق مشارکت در طرحهای دولتیِ بیمه سلامت را تضمین کنند و اطمینان دهند که ناتوانی مالی در پرداخت، موجب عدم دسترسی به خدمات نمی شود.

۸۴.ماده ۱۷ کنوانسیون، مسئولیتهای سازمانهای رسانه های جمعی را تشریح می کند. مسئولیتهای مزبور می توانند طیف گسترده تری را دربرگیرند شامل: ترویج بهداشت و سبکهای زندگی سالم در میان کودکان؛ فراهم سازیِ فضاهای رایگان تبلیغاتی در راستای ارتقای بهداشت؛ تضمین حریم خصوصی و محرمانه برای کودکان و نوجوانان؛ بهبود دسترسی به اطلاعات؛ عدم تولید برنامه ها و مطالب آسیب زننده به سلامت کودکان و سلامت عمومی؛ و عدم تداوم مذمتهای مبتنی بر سلامت.

۸۵.کمیته بر اهمیت مسئولیت نهادها، مانند مراکز عالی، شرکتهای خصوصی و غیره، در راستای انجام پژوهشهای کودک-شمول تأکید می کند تا اصول و مفاد کنوانسیون و همچنین دستورالعملهای اخلاقیِ بین المللی برای پژوهشهای زیست-پزشکی که موضوعات انسانی را دربرمی گیرند، رعایت شوند.^۲۰ کمیته به پژوهشگران یاداور می شود که عالیترین منافع کودک باید همیشه بر منافع کل جامعه یا پیشرفتهای علمی، مستولی شده و غالب باشد.

۸۶.دولتهای عضوِ کنوانسیون، نه تنها نسبت به اجرای حق کودکان به بهداشت در درون قلمروی قدرت خود متعهد هستند بلکه به اجرای جهانیِ آن از طریق همکاریهای بین المللی نیز تعهد دارند. ماده ۲۴، پاراگراف ۴، دولتها و متولیان میان-دولتی را ملزم می سازد تا به اولویتهای بهداشت کودکان در میان ضعیفترین اقشار جامعه و همچنین در دولتهای در حال توسعه، توجه ویژه داشته باشند.

87. کنوانسیون باید تمام فعالیت های بین المللی و برنامه های کشورهای کمک کننده و گیرنده کمک را که به طور مستقیم یا غیرمستقیم به سلامت کودکان مرتبط است، هدایت کند. مستلزم آن است که کشورهای شریک مشکلات عمده بهداشتی در کودکان، زنان باردار و مادران در کشورهای دریافت کننده را شناسایی کرده و مطابق اولویت ها و اصول مندرج در ماده ۲۴ به آن بپردازند. همکاری بین المللی باید از نظام های سلامت و برنامه های بهداشت ملی حمایت نمایند.

88. کشورها دارای مسئولیت های فردی و مشترک، از جمله از طریق مکانیسم های سازمان ملل متحد جهت همکاری در ارائه کمک های درمان بحران ها و کمک های بشردوستانه در مواقع اضطراری هستند. در این موارد، کشورها باید اولویت بندی تلاش ها را برای تحقق بخشیدن به حق کودکان برای سلامتی، از جمله از طریق کمک های پزشکی بین المللی مناسب،. توزیع و مدیریت منابع مانند آب آشامیدنی ، مواد غذایی و تجهیزات پزشکی؛ و کمک مالی به کودکان آسیب پذیر و یا حاشیه نشین، در نظر بگیرند.

89. کمیته به دولت ها یادآوری می کند که هدف سازمان ملل متحد برای تخصیص ۰.۷ درصد درآمد ناخالص ملی به کمک توسعه بین المللی را برآورده کنند چرا که منابع مالی پیامدهای مهمی برای تحقق حقوق سلامت کودک در کشورهای با منابع محدود دارد. به منظور اطمینان از بیشترین تاثیر، کشورها و سازمان های بین کشوری تشویق می شوند که اصول پاریس در مورد اثربخشی کمک و اصول برنامه کاری اکرا برای اقدام را اعمال کنند.

۹۰.کانون و هسته بهره مندیِ کودکان از حق بهداشت ، پاسخگویی است. کمیته، خاطرنشان می کند که دولتهای عضو متعهد به تضمین پاسخگویی مقامات حکومت و عرضه کنندگان خدمات مربوطه، در راستای حفظ بالاترین معیارهای محتمل از بهداشت کودکان و مراقبتهای بهداشتی تا ۱۸ سالگیِ آنها، هستند.

۹۱.دولتها باید محیطی را فراهم کنند که در آن، انجام تعهدات و مسئولیتهای افراد دارای مسئولیت با توجه به حق کودکان به بهداشت و چارچوبی تنظیم کننده، تسهیل شود. همه متولیان باید طبق چارچوب مزبور عمل کنند و نظارت شوند ازجمله از طریق بسیج حمایتهای سیاسی و اقتصادی نسبت به مسائل بهداشتی کودکان و ظرفیت سازیِ افراد دارای مسئولیت برای تحقق تعهداتشان و ظرفیت سازیِ کودکان برای ادعای حق خود به بهداشت.

۹۲.سازوکارهای پاسخگویی با مشارکت فعالانه حکومت، مجلس، اجتماعات، جامعه مدنی و کودکان باید مؤثر، شفاف و با هدف حفظ مسئولیت پذیریِ همه متولیان نسبت به اقداماتشان باشند. آنها باید، در کنار سایر موارد، توجه خود را به عوامل ساختاریِ تأثیرگذار بر بهداشت کودکان معطوف کنند ازجمله قوانین، سیاستها و بودجه. ردیابی مشارکتیِ منابع مالی و پیامدهای آنها بر بهداشت کودکان، امری حیاتی و ضروری برای سازوکارهای پاسخگویی دولت است.

۹۳.کمیته، دولتها را تشویق می کند تا راهبردی جامع را برای آموزش کودکان، پرستارانشان، سیاستگذاران، سیاستمداران و متخصصین درباره حق کودکان به بهداشت و همچنین کمکها برا تحقق آن تشویق می کند.

۹۴.کمیته، دولتهای عضو را ملزم می سازد تا در راستای اجرای بدون تبعیضِ حق کودکان به بهداشت، همه تدابیر قانونگذاری، اداری و غیره را اتخاذ کنند. قوانین ملی باید تعهدی قانونی را بر دوش دولتها قرار دهند تا برمبنای آن، موظف به فراهم سازیِ خدمات، برنامه ها، منابع انسانی و زیرساختهای موردنیاز برای تحقق حق کودکان به بهداشت شوند و بعلاوه، موظف به ارائه تأمین مالیِ زنان حامله و کودکان برای خدمات ضروری، حساس به کودک، بهداشتی باکیفیت و سایر خدمات مربوطه، فارغ از توانایی پرداخت آنها، شوند. قوانین باید مورد بازبینی قرار بگیرند تا هر گونه پیامد یا مانع بالقوه تبعیض آمیز در تحقق حق کودکان به بهداشت، مورد ارزیابی قرار بگیرند و در صورت نیاز، لغو شوند. آژانسهای بین المللی و خیرین باید کمکهای توسعه ای و کمکهای فنی را در راستای چنین اصلاحات قانونی، فراهم کنند.

۹۴.کمیته، دولتهای عضو را ملزم می سازد تا در راستای اجرای بدون تبعیضِ حق کودکان به بهداشت، همه تدابیر قانونگذاری، اداری و غیره را اتخاذ کنند. قوانین ملی باید تعهدی قانونی را بر دوش دولتها قرار دهند تا برمبنای آن، موظف به فراهم سازیِ خدمات، برنامه ها، منابع انسانی و زیرساختهای موردنیاز برای تحقق حق کودکان به بهداشت شوند و بعلاوه، موظف به ارائه تأمین مالیِ زنان حامله و کودکان برای خدمات ضروری، حساس به کودک، بهداشتی باکیفیت و سایر خدمات مربوطه، فارغ از توانایی پرداخت آنها، شوند. قوانین باید مورد بازبینی قرار بگیرند تا هر گونه پیامد یا مانع بالقوه تبعیض آمیز در تحقق حق کودکان به بهداشت، مورد ارزیابی قرار بگیرند و در صورت نیاز، لغو شوند. آژانسهای بین المللی و خیرین باید کمکهای توسعه ای و کمکهای فنی را در راستای چنین اصلاحات قانونی، فراهم کنند.

۹۶.دولتها به تصویب و اجرای ابزار حقوق بشر بین المللی و منطقه ای مرتبط با بهداشت کودکان و همچنین به گزارش دهی برمبنای آن، در همه جنبه های بهداشت کودکان، تشویق می شوند.

۹۷.پایداری در سیاستها و روشهای بهداشت کودکان مستلزم یک برنامه ریزیِ بلندمدتِ ملی است که به عنوان اولویت ملی، مورد حمایت قرار گیرد و تحکیم شود. کمیته توصیه می کند که دولتها، یک چارچوب هماهنگ کننده ملیِ جامع و منسجم درباره بهداشت کودکان را برقرار و از آن بهره ببرند. چارچوب مذکور، بنابر اصول کنوانسیون و در راستای تسهیل همکاریها میان وزارتخانه های دولت با سطوح مختلف حکومت و همچنین در تعامل با ذینفعانِ جامعه مدنی مانند کودکان، ایجاد می شود. با توجه به تعداد بالای سازمانهای دولتی، قوه های قانونگذاری و وزارتخانه های فعال در زمینه سیاستها و خدمات مربوط به بهداشت کودکان در سطوح متفاوت، کمیته توصیه می کند که نقشها و مسئولیتهای هر یک از دستگاههای مزبور، در چارچوب قانونی و نظارتی تصریح شود.

۹۸.ضروری است که کودکان محروم و به حاشیه رانده شده و همچنین کودکانی که در معرض خطر هرگونه خشونت و تبعیض هستند، شناسایی شده و در اولویت قرار گیرند. هزینه همه فعالیتها باید در بودجه ملی کاملاً برآورد، تأمین مالی و نمایان شود.

99. استراتژی «بهداشت کودک در همه سیاستها» باید مورد استفاده قرار گیرد و رابطه میان بهداشت کودکان و تعیین کننده های مهم آن را برجسته سازد. برای رفع هر گونه تنگنا که مانع از شفافیت، هماهنگی، مشارکت و پاسخگویی نسبت به تأمین خدمات تأثیرگذار بر بهداشت کودکان می شود، از هیچ تلاشی نباید فروگذار کرد.

۱۰۰.در حالی که برای رفع نیازهای خاص محلی و بخشها، تمرکززدایی ضروری است اما این امر، مسئولیتهای مستقیمِ حکومت مرکزی یا ملی در حوزه قضایی اش را برای تحقق تعهداتش نسبت به همه کودکان کاهش نمی دهد. تصمیم گیری درباره تخصیص به سطوح مختلفی از خدمات و نواحی جغرافیایی باید عناصر اصلیِ رویکردِ مراقبتهای اولیه بهداشتی را بازتاب دهند.

۱۰۱.دولتها باید همه بخشهای جامعه، ازجمله کودکان را در اجرای حق کودکان به بهداشت، درگیر کرده و مشارکت دهند. کمیته توصیه می کند که این مشارکت، شامل برخی موارد شود مانند: ایجاد شرایط مساعد برای رشد، پیشرفت و پایداریِ بی وقفه سازمانهای جامعه مدنی، مانند گروههای مردمی و اجتماعات؛ تسهیل فعالانه مشارکت آنها در پیشرفت، اجرا و سنجش سیاستها و خدمات بهداشت کودکان؛ و تدارک حمایتهای مالی مناسب یا کمک در دستیابی به حمایتهای مالی.

۱۰۲.مسئولیت مجلس در قبال مسائل بهداشتی کودکان این است که مذاکرات عمومی مستمر و فرهنگ پاسخگویی را توأم با شفافیت و جامعیت، تصویب و ترویج دهد. مجلس باید بستری عمومی را برای گزارش دهی و مذاکره درباره عملکرد و همچنین ترویج مشارکت عمومی در سازروکارهای مستقل بررسی، ایجاد کنند. همچنین، مجلس باید مسئولیت پذیریِ مجریان را نسبت به اجرای توصیه های حاصل از بررسیهای مستقل، حفظ کند و اطمینان دهد که از این پس، نتایج بررسیها در طرحها، قوانین، سیاستها، بودجه بندیها و سایر تدابیر پاسخگویی، اِعمال می شود.

۱۰۳.نهادهای ملی حقوق بشر، نقشی مهم در بررسی و ترویج پاسخگویی، تأمین جبران خسارت برای کودکان به دلیل نقض حقشان به بهداشت و حمایت از تغییرات برای تحقق آن حق، ایفا می کنند. کمیته با اشاره به اظهارنظر عمومیِ شماره ۲، به دولتهای عضو متذکر می شود که حکم مأمورین عالی رتبه یا دادآورهای کودکان باید تضمین حق بهداشت را دربرگیرند و دارندگان حکم باید به خوبی تأمین منابع شده و مستقل از حکومت باشند. ^۲۱

۱۰۴.دولتها به هنگام تصمیم گیری درباره تخصیص بودجه و مصرف آن باید در راستای تضمینِ برقراری، دسترسی پذیری، مقبولیت و کیفیتِ خدمات ضروری بهداشت برای همه کودکان، بدون تبعیض، تلاش کنند.

۱۰۵.دولتها باید به طور مداوم، پیامدهای تصمیماتِ سیاستهای اقتصاد کلان بر حق کودکان به بهداشت، به ویژه کودکانِ آسیب پذیر، را ارزیابی کنند؛ از هر گونه تصمیمی که ممکن است حقوق کودکان را به خطر بیاندازد، جلوگیری کنند و در زمان تصمیم گیری، اصول «عالیترین منافع» را اِعمال کنند. دولتها باید در همه جنبه های مذاکرات خود با نهادهای بین المللی مالی و سایر خیریه ها، تعهدات مندرج در ماده ۲۴ را لحاظ کنند تا اطمینان دهند که حق کودکان به بهداشت به طور مناسب و بایسته در همکاریهای بین المللی، مورد توجه قرار می گیرد.

۱۰۶.کمیته به دولتهای عضو توصیه می کند که: (الف)تخصیص یک سهم ویژه از مخارج عمومی برای بهداشت کودکان را تصویب کنند و سازوکاری همراه را با احتساب یک ارزیابی مستقل و نظام مند از مخارج مذکور، ایجاد کنند؛(ب) به حداقل سرانه مخارج بهداشت، که از سوی مجمع جهانی بهداشت توصیه شده است، دست یابند و به هنگام تخصیص بودجه، بهداشت کودکان را در اولویت قرار دهند؛(پ) سرمایه گذاری برای کودکان را در بودجه دولتی برجسته و مشهود کنند و این کار را از طریق گردآوریِ مفصل منابع تخصیص داده شده به آنها و صرف شده، انجام دهند؛(ت) نظارت و تحلیل بودجه را برمبنای حقوق، انجام دهند و ارزیابیِ اثرات کودکان بر چگونگی خدمت سرمایه گذاری در استای عالیترین منافع آنها را پیاده سازی کنند.

۱۰۷.کمیته بر اهمیت ابزارهای ارزیابی در استفاده از منابع تأکید می کند و نیاز به ایجاد شاخصهای قابل اندازه گیری را به رسمیت می شناسد تا برای نظارت بر پیشرفتِ اجرای حق کودکان به بهداشت و سنجشِ آن، دولتهای عضو را یاری کنند.

۱۰۸.تحقق تعهدات دولتهای عضو تحت ماده ۲۴، مستلزم مشارکت در یک فرایند دوره ای برای طرح ریزی، اجرا، نظارت و ارزیابی است تا طرح ریزیهای آتی، اجرای اصلاح شده و تلاش برای ارزیابی و نظارتِ تجدیدشده را تحت تأثیر قرار دهد. دولتها باید مشارکت معنادارِ کودکان را توأم با مکانیسمهای بازخورد، تضمین کنند تا تطابقاتِ ضروری در سراسر چرخه، تسهیل شود.

۱۰۹.قلب توسعه، اجرا و نظارت بر سیاستها، برنامه ها و خدمات با هدف تحقق حق کودکان به بهداشت، وجود داده های مرتبط و معتبر است که باید برخی موارد را شامل شود مانند: داده هایی که در سراسر زندگیِ کودک، به طور مناسب و با توجه ویژه به گروههای آسیب پذیر، تفکیک شده اند؛ داده ها با اولویت مشکلات بهداشتی شامل دلایل جدید و اغفال شده از مرگ و میرها و امراض؛ داده ها درباره تعیین کننده های کلیدیِ بهداشت کودکان. اطلاعات استراتژیک، نیازمند داده های گرداوری شده از طریق سیستمهای روزمره اطلاعاتیِ بهداشت، انجام پیمایشهای ویژه و پژوهشها است و باید هم داده های کیفی و هم داده های کمی را دربرگیرد. داده های مزبور باید گرداوری، تحلیل، منتشر و بکار گرفته شوند تا بر سیاستها و برنامه های ملی و منطقه ای، اثر بگذارند.

۱۱۰.کمیته متذکر می شود که برای تأثیرگذاری بر اجرا، نظارت و ارزیابیِ فعالیتها در راستای تحقق تعهدات تحت ماده ۲۴، دولتها باید موقعیت مشکلات، مسائل و زیرساختهای کنونی برای دریافت خدمات را تحلیل کنند. تحلیل مزبور باید شامل ظرفیت مؤسسات و وجود منابع انسانی، مالی و فنی باشد. سپس باید بنابر خروجیِ تحلیلها، یک استراتژی را که شامل همه ذی نفعان، هم دولتی و هم غیردولتی و کودکان می شود، تدوین کرد.

۱۱۱.تحلیل موقعیت، ایده ای روشن از اولویتها و استراتژیهای ملی و منطقه ای را برای موفقیتِ آنها خلق می کند. معیارها و اهداف، برنامه های اقدام بودجه بندی شده و استراتژیهای عملیاتی باید توأم با چارچوبی برای نظارت و ارزیابی سیاستها، برنامه ها و خدمات و ارتقای پاسخگویی نسبت به بهداشت کودکان باشند. این امر، چگونگی ایجاد و تقویت ساختارها و سیستمهای کنونی برای پیروی از کنوانسیون را روشن می سازد.

۱۱۲.دولتها باید اطمینان دهند که همه خدمات و برنامه های بهداشتِ کودکان مطابق با معیارهای موجودیت، دسترسی پذیری، مقبولیت و کیفیت هستند.

۱۱۳.دولتها باید اطمینان دهند که تسهیلات، کالاها، خدمات و برنامه های دایر ِ بهداشت کودکان توأم با کیفیتی شایسته وجود دارند. دولتها باید اطمینان دهند که از بیمارستان، درمانگاه، متخصصهای سلامت، تسهیلات و گروههای سیار، انجمن مددکاران بهداشت، تجهیزات و داروهای حیاتی به تعداد کافی برخوردار هستند تا بتوانند مراقبتهای بهداشتی را در درون دولت برای همه کودکان، زنان حامله و مادران فراهم سازند. کفایت باید بنابر نیاز و توأم با توجه ویژه به آن دسته از گروههایی سنجیده شود که از خدمت رسانی محروم مانده اند و دسترسی به آنها دشوار است.

۱۱۴.اصل دسترسی پذیری، چهار بُعد دارد:(الف)عدم تبعیض: خدمات بهداشتی و خدمات مربوطه و همچنین تجهیزات و تدارکات باید برای همه کودکان، زنان حامله و مادران، هم در قانون و هم در عمل و بدون وجود هیچ شکلی از تبعیض، در دسترس باشند؛(ب) دسترسی پذیری جسمانی: تسهیلات بهداشتی باید برای همه کودکان، زنان حامله و مادران با فاصله ای قابل دسترس فراهم شوند. حصول دسترسی پذیریِ جسمانی ممکن است به توجه بیشتر به نیازهای کودکان و زنان دارای معلولیت نیاز داشته باشد. کمیته، دولتهای عضو را تشویق می کند که برقراری تسهیلات و خدمات در مناطق محروم از خدمات را در اولویتِ خود قرار دهند و در رویکردهای خدمت رسانیِ سیار، فناوریهای نوآورانه و اجتماعاتِ به خوبی آموزش دیده و حامی، به عنوان روشهای دسترسی به گروههای خاصِ آسیب پذیرِ کودکان، سرمایه گذاری کنند؛(پ) دسترسی پذیری/ استطاعت اقتصادی: عدم توانایی در پرداخت برای خدمات، تدارکات یا داروها نباید منجر به نفیِ دسترسی شود. کمیته از دولتهای عضو می خواهد تا پرداخت کاربران را منسوخ کنند و سیستمهای تأمین مالیِ بهداشت را که میان زنان و کودکان به دلیل ناتوانی در پرداخت تبعیض قائل نمی شوند، پیاده سازی کنند؛(ت) دسترسی پذیری اطلاعات: اطلاعات مربوط به ارتقای سلامت، وضعیت سلامت و گزینه های درمان باید به زبان و در قالبی فراهم شوند که برای کودکان و پرستارانشان، قابل دسترس، به سادگی قابل فهم و صریح باشد.

۱۱۵.در بستر حق کودکان به بهداشت، کمیته مقبولیت را به عنوان تعهدِ طراحی و اجرای تسهیلات، کالاها و خدماتِ مرتبط با بهداشت، تعریف می کند به گونه ای که اخلاق پزشکی، زبانها، دیدگاهها، فرهنگها، انتظارات و نیازهای کودکان و در صورت نیاز، توجه ویژه به برخی گروهها را کاملاً لحاظ می کند و به آنها احترام می گذارد.

۱۱۶.تسهیلات، کالاها و خدمات مرتبط با بهداشت باید از نظر علمی و پزشکی، مناسب و دارای کیفیتی خوب باشند. تضمین کیفیت، در کنار سایر موارد، نیازمند آن است که (الف) درمانها، مداخلات و داروها برمبنای بهترین شواهد موجود باشند؛ (ب) کادر پزشکی از مهارت برخوردار باشند و درباره بهداشت کودکان و مادران و همچنین اصول و مفاد کنوانسیون، آموزش کافی ببینند؛ (پ) تجهیزات بیمارستان از نظر علمی، تأیید شود و برای کودکان مناسب باشند؛ (ت) داروها از نظر عملی، تأیید شوند، تاریخ گذشته نباشند، در صورت نیاز، مخصوص کودکان باشند و به دلیل واکنشهای داروییِ نامطلوب، نظارت شوند؛ و (ث) کیفیت مراقبت در مراکز بهداشتی، مرتباً مورد ارزیابی قرار گیرند.

۱۱۷.در راستای براورده سازیِ الزاماتِ معیارهای عملکردیِ گفته شده در بالا، باید مجموعه ای از شاخصها را که به طور مناسب تفکیک شده اند و از ساختار خوبی برخوردار هستند، برای نظارت و ارزیابی ایجاد کرد. داده ها باید در راستای طراحیِ مجدد و بهبود سیاستها، برنامه ها و خدماتی که از تحقق حق کودکان به بهداشت پشتیبانی می کنند، بکارگرفته شوند. سیستمهای اطلاعاتی بهداشت باید اعتبار، شفافیت و انسجام داده ها را توأم با حمایت از حق حریم خصوصیِ افراد تضمین کنند. دولتها باید سیستم اطلاعاتیِ بهداشتِ خود شامل ثبتهای ضروری و مشاهده بیماری را به منظور بهبود آن، مرتباً بررسی و بازبینی کنند.

۱۱۸.سازوکارهای پاسخگویی ملی باید بر یافته های خود نظارت، آنها را بررسی و طبق آنها اقدام کنند. نظارت یعنی گرداوری داده درباره وضعیت بهداشت کودکان، بازبینی منظم کیفیت خدمات بهداشت کودکان، میزان هزینه صرف شده بابت آن، و اینکه هزینه مزبور کجا، برای چه موردی و برای چه کسی صرف شده است. نظارت باید شامل نظارتهای روزمره و دوره ای و ارزیابیهای عمیق باشد. بررسی، به معنای تحلیل داده ها و رایزنی با کودکان، خانواده ها، سایر پرستاران و جامه مدنی است تا تعیین شود که آیا بهداشت کودکان از پیشرفت برخوردار بوده است و آیا دولتها و سایر متولیان به تعهدات خود عمل کرده اند. اقدام، به معنای بکارگیریِ شواهد ناشی از فرایندهای مذکور است تا هر آنچه که کار می کند و سودمند است، تکرار شود و گسترش یابد و هرآنچه که کار نمی کند و سودمند نیست، جبران خسارت و اصلاح شود.

۱۱۹.کمیته، دولتهای عضو را به شدت تشویق و ترغیب می کند تا سازوکارهای قابل دسترس و کاربردی را برای طرح شکایات جامعه محور از سوی کودکان، آماده و برقرار کنند تا کودکان بتوانند در صورت نقض یا خطر نقض حقشان به بهداشت، به دنبال جبران خسارت بگردند و آن را به دست آورند. دولتها باید حقوق گسترده ای از حق قانونی شامل شکایات گروهی را نیز فراهم کنند.

۱۲۰.دولتها باید دسترسیِ هر کودک و پرستارانشان را به دادگاهها، تضمین و تسهیل کنند و در راستای رفع همه موانعِ دسترسی به جبران خسارتهای ناشی از نقض حق کودکان به بهداشت، گام بردارند. نقشی که مؤسسات ملیِ حقوق بشر، دادآورانِ کودکان، انجمنهای متخصصین بهداشت و انجمنهای مصرف کنندگان می توانند در این رابطه ایفا کنند، از اهمیت بالایی برخوردار است.

۱۲۱.کمیته توصیه می کند که دولتهای عضو، اظهارنظر عمومی حاضر را به طور گسترده در مجلس و در سراسر بخشهای حکومت، مانند وزارتخانه ها، سازمانها، نهادهای شهری و محلی که بر مسائل بهداشت کودکان کار می کنند، منتشر کنند.